İsrail

Koordinatlar : 31°K 35°D / 31°N 35°E / 31; 35

İsrail Devleti מְדִינַת יִשְׂרָאֵל ‎ ( İbranice ) دَوْلَة إِسْرَائِيل ‎ ( Arapça )
bayrak Amblem
Marş:  Hatikvah (İngilizce: "Umut" )
İsrail'in (yeşil renkte) ve İsrail işgali altındaki toprakların (açık yeşil renkte) dünya üzerindeki konumu.
1949 ateşkes sınırı ( Yeşil Hat )
Başkent ve en büyük şehir	Kudüs ( sınırlı tanıma ) [fn 1] [fn 2] 31°47′N 35°13′E  / 31.783°N 35.217°E / 31.783; 35.217
Resmi diller	İbranice
tanınan diller	Arapça [fn 3]
Etnik gruplar (2019) [13]	%74.2 Yahudiler %20,9 Araplar %4.8 Diğerleri
Din (2019) [13]	%74.2 Yahudilik %17.8 İslam %2,0 Hristiyanlık %1,6 Dürzi %4.4 Diğerleri
Demonym(ler)	İsrailli
Devlet	üniter parlamenter cumhuriyet
•  Başkan	Isaac Herzog
•  Başbakan	Naftali Bennett
•  Alternatif Başbakan	Yair Lapid
•  Knesset Hoparlörü	Mickey Levy
•  Baş Yargıç	Ester Hayut
yasama organı	Knesset
Filistin için İngiliz Mandası'nın sona ermesinin ardından bağımsızlık
•  Beyanname	14 Mayıs 1948
•  Birleşmiş Milletler'e kabul	11 Mayıs 1949
•  Temel Kanunlar	1958–2018
Alan
• Toplam	20.770–22.072 km 2 (8.019–8.522 sq mi) [a] ( 149. )
• Suçlu (%)	2.71 (2015 itibariyle) [14]
Nüfus
• 2022 tahmini	9.512.060 [15] [fn 4] ( 93. )
• 2008 nüfus sayımı	7.412.200 [16] [fn 4]
• Yoğunluk	431/km 2 (1,116.3/sq mi) ( 35. )
GSYİH  ( SAGP )	2022 [17]  tahmini
• Toplam	478.01 milyar $ [fn 4] ( 49. )
• Kişi başına	50.200 $ [fn 4] ( 34. )
GSYİH  (nominal)	2022 [17]  tahmini
• Toplam	520.7 milyar $ [fn 4] ( 29. )
• Kişi başına	54.690 $ [fn 4] ( 15. )
Cin  (2018)	34.8 [fn 4] [18] orta
HDI  (2019)	0.919 [fn 4] [19] çok yüksek  ·  19 .
Para birimi	Yeni şekel ( ₪ ) ( ILS )
Saat dilimi	UTC +2 ( IST )
• Yaz ( DST )	UTC +3 ( IDT )
Tarih formatı	יי-חח-שששש ( AM ) gg-aa-yyyy ( CE )
Sürüş tarafı	Sağ
arama kodu	+972
ISO 3166 kodu	IL
İnternet TLD'si	.il
^ 20.770 km2Yeşil Hatiçinde İsrail'dir. 22.072 km2, ilhak edilenGolan Tepeleri(yaklaşık 1.200 km2(460 sq mi)) veDoğu Kudüs'ü(yak. 64 km2(25 sq mi)) içerir.

Bu makale İbranice ve Arapça metin içermektedir. Uygun görüntü oluşturma desteği olmadan soru işaretleri, kutular veya başka simgeler görebilirsiniz .

İsrail ( / ˈ z r i . ə l , - r eɪ -/ ; İbranice : יִשְׂרָאֵל , romanize :  Yīsrāʾēl ; Arapça : إِسْرَائِيل , romanize :  ʾIsrāʾīl ) , resmi olarak İsrail Devleti ; َََī ֵ يإا t ; Dawlat ʾIsrāʾīl ), Batı Asya'da bir ülkedir . üzerinde yer almaktadırAkdeniz'in güneydoğu kıyısı ve Kızıldeniz'in kuzey kıyısı ve kuzeyde Lübnan , kuzeydoğuda Suriye , doğuda Ürdün ve güneybatıda Mısır ile sınırlarını paylaşıyor ; ayrıca doğu ve batıda sırasıyla Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ndeki Filistin toprakları ile sınırlanmıştır. Tel Aviv , ülkenin ekonomik ve teknolojik merkezidir , hükümet merkezi ise ilan edilen başkenti Kudüs'tedir .İsrail'in Doğu Kudüs üzerindeki egemenliği uluslararası düzeyde tanınmasa da . ^{[20] [fn 5]}

Modern İsrail Devleti, tarihini Demir Çağı'nda ortaya çıkan eski İsrail ve Yahuda krallıklarına bağlar . ^{[21] [22]} İsrail Krallığı MÖ 720 civarında Yeni Asur İmparatorluğu'na , ^[23] Yahuda Krallığı ise MÖ 586'da Yeni Babil İmparatorluğu'na düştü . ^[24] Yahudi halkının bir kısmı Babil'e sürgüne gönderildi , ancak Büyük Kiros bölgeyi fethettikten sonra geri döndüler . ^{[25] [26]} Daha sonralara karşı Makkabi İsyanıSeleukos yönetimi , MÖ 110'da bağımsız bir Hasmon krallığına yol açtı , ^[27] sadece MÖ 63'te Roma Cumhuriyeti'ne bağlı bir devlet ve MS 6'da Roma İmparatorluğu'ndaki Judaea eyaleti haline geldi . ^[28] Birinci ve ikinci yüzyıllarda Romalılara karşı bir dizi başarısız isyan , Kudüs'ün yıkılması , ^[29] birçok Yahudi'nin sınır dışı edilmesi ve Iudaea'nın Suriye Palaestina olarak yeniden adlandırılmasıyla sonuçlandı . ^[30] MS 7. yüzyılda, o zamanlar Bizans yönetimindeki LevantArap kuvvetleri tarafından alındı ​​ve Raşid Halifeliği'ne dahil edildi . 1096-1099 Birinci Haçlı Seferi , 1291 yılına kadar süren bir Hıristiyan varlığını yeniden kurana kadar Müslümanların elinde kaldı . Mısır Memluk Sultanlığı, 1516'da Osmanlı İmparatorluğu'na yenilmesini takiben bölgeyi terk edene kadar bölge üzerindeki kontrolünü yeniden kullandı . .

19. yüzyılda, Siyonist hareket , Osmanlı Suriye'sinde bir Yahudi vatanı yaratılmasını teşvik etmeye başladı . Birinci Dünya Savaşı'nın ardından Britanya'ya, Milletler Cemiyeti mandası tarafından, Zorunlu Filistin olarak bilinen bölgede bölgenin kontrolü verildi . İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra , yeni kurulan Birleşmiş Milletler 1947'de bağımsız Arap ve Yahudi devletlerinin ve uluslararasılaştırılmış bir Kudüs'ün kurulmasını öneren Filistin için Bölünme Planını kabul etti . ^[31] Plan, Yahudi Ajansı tarafından kabul edildi, ancak Arap liderler tarafından reddedildi.^{[32] [33] [34]} Yishuv ve Filistinli Arap güçleriarasındabir iç savaşın ardından İsrail, İngiliz Mandası'nın sona ermesiyle bağımsızlığını ilan etti . Savaş , İsrail ile çevredeki birkaç Arap devleti arasındaki 1948 Arap-İsrail Savaşı'na uluslararası hale geldi veİsrail'in eski manda topraklarının çoğunu kontrol ettiğini, Batı Şeria ve Gazze'nin sırasıyla Ürdün ve Mısır tarafından tutulduğunu gören 1949 Ateşkes Anlaşmaları ile sonuçlandı. .

İsrail o zamandan beri Arap ülkeleriyle birçok savaşa girdi ^[35] ve Haziran 1967'deki Altı Gün Savaşı'ndan bu yana sürekli olarak Golan Tepeleri'ni ve Doğu Kudüs de dahil olmak üzere Batı Şeria'daki Filistin topraklarını işgal etti , ancak İsrail 2005'te Gazze'den çekildi . sınırlarının kontrolünü elinde tutuyor. İsrail, Doğu Kudüs'ü ve Golan Tepeleri'ni fiilen ilhak etti , ancak bu eylemler uluslararası toplum tarafından yasadışı olarak reddedildi ve işgal altındaki topraklarda uluslararası toplumun da dikkate aldığı yerleşimler kurdu.uluslararası hukuka göre yasadışı . İsrail-Filistin ihtilafını çözme çabaları nihai bir barış anlaşmasıyla sonuçlanmazken, İsrail hem Mısır hem de Ürdün ile barış anlaşmaları imzaladı ve daha yakın zamanda bir dizi başka Arap ülkesiyle ilişkilerini normalleştirdi .

İsrail , Temel Kanunlarında kendisini Yahudi ve demokratik bir devlet ve Yahudi halkının ulus-devleti olarak tanımlamaktadır . ^[36] Ülkede parlamenter sistem , nispi temsil ve genel oy hakkı vardır . Başbakan hükümetin başı olarak görev yapıyor ve Knesset tek meclisli yasama organı . ^[37] İsrail gelişmiş bir ülkedir ve OECD üyesidir, ^[38] ve 2021 itibariyle 9 milyonun üzerinde nüfusa sahiptir.^[update]. ^[39] Nominal GSYİH'ye göre dünyanın en büyük 29. ekonomisine sahiptir ^[17] ve şu anda çatışma içinde olan en gelişmiş ülkedir . ^[40] İsrail'de yaşam standardı Orta Doğu'daki en yüksek [ ^19] ve ülke küresel İGE listesinde (19.) çok üst sıralarda yer alıyor . İsrail ayrıca , askeri eğitim almış vatandaşların yüzdesi , ^[41] yüksek öğrenim derecesine sahip vatandaşların yüzdesi , ^[42] araştırma ve geliştirme harcamalarının GSYİH yüzdesine göre dünyanın en iyi ülkeleri arasında yer alıyor. , ^[43] kadın güvenliği , ^[44] yaşam beklentisi , ^[45] yenilikçilik , ^[46] ve mutluluk . ^[47]

etimoloji

İngiliz Mandası altında (1920–1948), tüm bölge 'Filistin' olarak biliniyordu ( İbranice : פלשתינה [א״י] ,  kısaca 'Filistin [Eretz İsrail]'). ^[48] ​​1948'de bağımsızlığın ardından , ülke resmen 'İsrail Devleti' adını aldı ( İbranice : מְדִינַת יִשְׂרָאֵל , Medīnat Yisrā'el [medinat jisʁaˈʔel] ; Arapça : دَوْلَة إِسْرَائِيل , Dawlat Isrāʼīl ,[dawlat ʔisraːˈʔiːl] ), ' İsrail Ülkesi ' ( Eretz İsrail ), Ever ( Eber atasından ), Zion ve Judea dahil olmak üzerediğer tarihi ve dini isimlerin dikkate alınmasından sonra, ^[49] 'İsrail' adı isereddedildi . Ben-Gurion tarafından önerildive 6-3 oyla kabul edildi. ^[50] Bağımsızlığın ilk haftalarında hükümet , Dışişleri Bakanı Moshe Sharett tarafından yapılan resmi duyuru ile İsrail vatandaşını belirtmek için " İsrail " terimini seçti . ^[51]

İsrail Ülkesi ve İsrail Çocukları isimleri tarihsel olarak sırasıyla İncil'deki İsrail Krallığına ve tüm Yahudi halkına atıfta bulunmak için kullanılmıştır . ^[52] ' İsrail ' adı (İbranice:  Yisraʾel , Isrāʾīl ; Septuagint Yunanca : Ἰσραήλ , Israēl , 'El (Tanrı) devam eder/kurallar', ancak Hoşea 12:4'ten sonra genellikle 'Tanrı ile mücadele' olarak yorumlanır) ^{[53] [54] [55] [56]} bu ifadelerde patrik Yakup'a atıfta bulunur .İbranice İncil , Rab'bin meleği ile başarılı bir şekilde güreştikten sonra bu adı almıştır. ^{[57] Yakup'un on iki oğlu} , İsrail'in On İki Kabilesi veya İsrail Çocukları olarak da bilinen İsrailoğulları'nın ataları oldular . Yakup ve oğulları Kenan'da yaşadılar, ancak 430 yıl boyunca ^[58] dört kuşak boyunca kıtlık yüzünden Mısır'a gitmeye zorlandılar , ta ki Yakup'un büyük-büyük torunu olan Musa , ^[59] İsrailoğullarını Kenan'a geri götürünceye kadar. " Çıkış"İsrail" kelimesinden toplu olarak bahseden bilinen en eski arkeolojik eser , eski Mısır'ın Merneptah Steli'dir ( MÖ 13. yüzyılın sonlarına tarihlenir). ^[60]

Tarih

tarihöncesi

Modern İsrail topraklarındaki ilk insanların en eski kanıtı, 1,5 milyon yıl öncesine ait, Celile Denizi yakınlarındaki Ubeidiya'da bulundu . ^[61] Diğer dikkate değer Paleolitik yerleşimler, Tabun , Qesem ve Manot mağaralarını içerir . Afrika dışında bulunan anatomik olarak modern insanların en eski fosilleri, 120.000 yıl önce şu anda kuzey İsrail olan bölgede yaşayan Skhul ve Qafzeh homininleridir . ^[62] MÖ 10. binyıl civarında, bölgede Natufian kültürü vardı.^[63]

antik çağ

Bölgenin erken tarihi belirsizdir. ^{[21] :104} Modern arkeoloji , Tevrat'ta atalar , Çıkış ve Yeşu Kitabında anlatılan Kenan'ın fethi ile ilgili anlatının tarihselliğini büyük ölçüde bir kenara attı ve bunun yerine anlatıyı İsraillilerin ulusal mitini oluşturan bir şey olarak görüyor . ^[64] Geç Tunç Çağı'nda (1550-1200 BCE), Kenan'ın büyük bölümleri Yeni Mısır Krallığı'na haraç ödeyen vasal devletler kurduidari merkezi Gazze'de bulunan . ^[65] İsraillilerin atalarının, bu bölgeye özgü eski Sami konuşan halkları içerdiği düşünülmektedir. ^{[66] : 78-79} Modern arkeolojik hesaba göre İsrailliler ve kültürleri bölgeyi zorla ele geçirmediler, bunun yerine bu Kenan halklarından ve kültürlerinden ayrı bir monolatristik - ve daha sonra tek tanrılı - gelişmesiyle dallandılar. — Din, Yahweh merkezlidir . ^{[67] [68] [69] [70] [71] [72] [ aşırı alıntı]} Arkeolojik kanıtlar, köy benzeri merkezlerden oluşan, ancak daha sınırlı kaynaklara ve küçük bir nüfusa sahip bir topluma işaret ediyor. ^[73] Köylerin nüfusu 300 veya 400'e kadardı, ^{[74] [75]} çiftçilik ve hayvancılıkla geçiniyordu ve büyük ölçüde kendi kendine yetiyordu; ^[76] ekonomik değişim yaygındı. ^[77] Yazma biliniyordu ve küçük sitelerde bile kaydedilebilirdi. ^[78]

Birleşik Monarşinin var olup olmadığı belirsiz olsa da , ^{[79] [80]} MÖ 1200 yıllarına tarihlenen Merneptah Steli'nde "İsrail"e atıfta bulunan iyi kabul edilmiş arkeolojik kanıtlar vardır ; ^{[81] [82] [83]} ve Kenanlılar arkeolojik olarak Orta Tunç Çağı'nda (MÖ 2100–1550) kanıtlanmıştır. ^{[84] [85]} İsrail ve Yahuda krallıklarının en eski varlığı ve bunların kapsamı ve gücü hakkında tartışmalar var, ancak tarihçiler ve arkeologlar bir İsrail Krallığı'nın yaklaşık olarak M.Ö. MÖ 900 ^{[21] : 169–195  [86]} ve birYahuda Krallığı M.Ö. 700 M.Ö. ^[22]

İsrail Krallığı, iki krallık arasında daha müreffeh olanıydı ve kısa sürede bölgesel bir güç haline geldi; ^[87] Omride hanedanlığı günlerinde Samiriye , Celile , yukarı Ürdün Vadisi , Şaron ve Ürdün'ün büyük bir bölümünü kontrol etti . ^[88] Neo-Asur İmparatorluğu tarafından fethedildiğinde MÖ 720 civarında yıkıldı . ^[23] Yahuda Krallığı daha sonra önce Yeni Asur İmparatorluğu'nun ve ardından Yeni Babil İmparatorluğu'nun bağımlı bir devleti oldu .

MÖ 586'da Babilliler Yahuda'yı fethetti . İbranice İncil'e göre, Süleyman Tapınağı ve Kudüs , daha sonra Yahudileri Babil'e sürgün eden Kral II . Nebukadnezar tarafından yıkıldı . Yenilgi, Babil Chronicles'da da kaydedildi . ^{[89] [90]} Babil sürgünü , Babil'i ele geçirdikten sonra Büyük Med-Pers Cyrus'un yönetimi altında MÖ 538 civarında sona erdi . ^{[91] [92]} İkinci Tapınak MÖ 520 civarında inşa edildi. ^[91] Bir parçası olarakPers İmparatorluğu , eski Yahuda Krallığı, daha küçük bir bölgeyi kapsayan, farklı sınırlarla Yahuda eyaleti ( Yehud Medinata ) haline geldi. ^[93] Eyaletin nüfusu, krallığın nüfusundan büyük ölçüde azaldı, arkeolojik araştırmalar MÖ 5. ila 4. yüzyıllar arasında yaklaşık 30.000 kişilik bir nüfus olduğunu gösteriyor. ^{[21] : 308}

klasik dönem

Ardışık Pers yönetimiyle , özerk eyalet Yehud Medinata yavaş yavaş büyük ölçüde Yahudilerin egemen olduğu kentsel topluma dönüşüyordu. Yunan fetihleri, herhangi bir direniş veya ilgi olmaksızın bölgeyi büyük ölçüde atladı . Ptolemaios ve son olarak Seleukos imparatorluklarına dahil olan güney Levant, ağır bir şekilde Helenleştirildi ve Judeanlar ve Yunanlılar arasındaki gerilimi artırdı. Çatışma MÖ 167'de bağımsız bir Haşmon Krallığı kurmayı başaran Makkabi İsyanı ile patlak verdi.Yahuda'da, Seleukoslar yavaş yavaş bölgedeki kontrolünü kaybederken, modern İsrail'in büyük bir kısmına ve Ürdün ve Lübnan'ın bazı bölgelerine yayıldı. ^{[94] [95] [96]}

Roma Cumhuriyeti , MÖ 63'te bölgeyi işgal ederek önce Suriye'nin kontrolünü ele geçirdi ve ardından Hasmon İç Savaşı'na müdahale etti . Judea'daki Roma yanlısı ve Part yanlısı hizipler arasındaki mücadele sonunda Büyük Hirodes'in kurulmasına ve Hirodes krallığının Roma'nın vasal bir Yahudi devleti olarak konsolidasyonuna yol açtı . Hirodes, İkinci Tapınağın tamamen yeniden inşası ve genişletilmesi de dahil olmak üzere birçok devasa inşaat projesini üstlendi. Herodian hanedanının çöküşüyle ​​birlikte, bir Roma eyaletine dönüşen Judea, Yahudilerin kendilerine karşı şiddetli bir mücadelesinin yeri haline geldi.Romalılar , Yahudi-Roma savaşlarıyla doruğa ulaştı , geniş çaplı yıkım, sınır dışı etme, soykırım ve Yahudi tutsak kitlelerinin köleleştirilmesiyle sonuçlandı. Büyük Yahudi İsyanı (MS 66-73) ^[97] sırasında İkinci Tapınak da dahil olmak üzere tüm Kudüs şehrinin yıkıldığı bir sonucu olarak tahminen 1.356.460 Yahudi öldürüldü . ^{[98] [29]} Birkaç on yıl sonra, Kitos Savaşı (115-117) 200.000'den fazla Yahudi'nin ölümüne yol açtı ^[99] ve Bar Kohba isyanı (132-136) 580.000 Yahudi askerinin ölümüyle sonuçlandı. ^[100]

Bar Kokhba isyanının başarısız olmasının ardından bölgedeki Yahudi varlığı önemli ölçüde azaldı. ^[101] Bununla birlikte, sürekli küçük bir Yahudi varlığı vardı ve Celile onun dini merkezi haline geldi. ^{[102] [103]} Mişna ve Talmud'un bir kısmı , merkezi Yahudi metinleri, MS 2. ila 4. yüzyıllar arasında Tiberias ve Kudüs'te yazılmıştır . ^[104] Bölge, ağırlıklı olarak kıyıdaki Greko-Romenler ve dağlık bölgelerdeki Samiriyeliler tarafından doldurulmaya başlandı. Hıristiyanlık yavaş yavaş Roma Paganizmi üzerinden gelişiyordu .Bizans yönetimi . 5. ve 6. yüzyıllar boyunca, tekrarlanan Samiriyeli isyanlarının dramatik olayları ülkeyi yeniden şekillendirdi, Bizans Hıristiyan ve Samiriyeli toplumlarında büyük yıkım ve bunun sonucunda nüfusun azalması. Pers fethinden ve MS 614'te kısa ömürlü bir Yahudi Topluluğu'nun kurulmasından sonra , Bizans İmparatorluğu ülkeyi 628'de yeniden fethetti .

Orta Çağ ve modern tarih

MS 634-641'de Kudüs dahil bölge, yakın zamanda İslam'ı kabul eden Araplar tarafından fethedildi . Bölgenin kontrolü sonraki üç yüzyıl boyunca Raşid Halifeleri , Emeviler , Abbasiler , Fatımiler , Selçuklular , Haçlılar ve Eyyubiler arasında devredildi. ^[106]

1099 yılında Birinci Haçlı Seferi ile Kudüs'ün kuşatılması sırasında , şehrin Yahudi sakinleri, Haçlılara karşı şehri savunmak için boş yere uğraşan Fatımi garnizonu ve Müslüman nüfus ile yan yana savaşmışlardır . Şehir düştüğünde, bir sinagoga sığınan 6.000 Yahudi de dahil olmak üzere yaklaşık 60.000 kişi katledildi. ^[107] Bu sırada, Yahudi devletinin çöküşünden tam bin yıl sonra, ülkenin her yerinde Yahudi toplulukları vardı. Elli tanesi biliniyor ve Kudüs, Tiberias , Ramleh , Aşkelon , Caesarea ve Gazze'yi içeriyor . ^[108] göreAachen'li Albert, Hayfa'nın Yahudi sakinleri şehrin ana savaş gücüydü ve "Sarazen [Fatimid] birlikleriyle karıştırılmış" olarak, Haçlı filosu ve kara ordusu tarafından geri çekilmeye zorlanana kadar bir aya yakın bir süre boyunca cesurca savaştılar. ^{[109] [110]}

1165'te Maimonides Kudüs'ü ziyaret etti ve Tapınak Dağı'nda "büyük, kutsal evde" dua etti. ^[111] 1141'de İspanyol-Yahudi şair Yehuda Halevi , Yahudilerin İsrail Topraklarına göç etmeleri için bir çağrıda bulundu, bu yolculuğu kendi üstlendi. 1187'de Eyyubi hanedanının kurucusu Sultan Selahaddin , Hıttin Savaşı'nda Haçlıları yendi ve ardından Kudüs'ü ve hemen hemen tüm Filistin'i ele geçirdi. Zamanla Selahaddin, Yahudileri geri dönmeye ve Kudüs'e yerleşmeye davet eden bir bildiri yayınladı, ^[112] ve Judah al-Harizi'ye göre, yaptılar: "Arapların Kudüs'ü aldığı günden itibaren İsrailliler orada yaşadılar." ^[113] Al-Harizi, Selahaddin'in Yahudilerin Kudüs'te yeniden yerleşmelerine izin veren kararnamesini, 1600 yıl önce Pers kralı Büyük Cyrus tarafından yayınlanan kararnameye benzetti. ^[114]

1211'de, ülkedeki Yahudi cemaati, başında Fransa ve İngiltere'den 300'den fazla hahamın bulunduğu bir grubun gelişiyle güçlendi, ^[115] aralarında Rabbi Samson ben Abraham of Sens . ^[116] 13. yüzyıl İspanyol hahamı ve Yahudiliğin tanınmış lideri Nahmanides (Ramban), İsrail Toprağını büyük ölçüde övdü ve yerleşimini tüm Yahudilere yüklenen olumlu bir emir olarak gördü. Yahudi olmayanlar barış yapmak isterlerse, barışacağız ve onları net bir şekilde bırakacağız; ancak ülkeye gelince, onu ne onların eline, ne de herhangi bir ulusun eline, hiçbir nesilde bırakmayacağız . " ^[117]

1260 yılında kontrol Mısır Memluk sultanlarına geçti . ^[118] Ülke, Memlûk gücünün iki merkezi olan Kahire ve Şam arasında bulunuyordu ve sadece iki şehri birbirine bağlayan posta yolu boyunca bir miktar gelişme gördü. Kudüs, 1219'dan beri herhangi bir sur korumasından yoksun bırakılmış olsa da , Tapınak Dağı'ndaki Mescid-i Aksa'nın çevresinde yoğunlaşan yeni inşaat projelerinin telaşına da sahne oldu . 1266'da Memluk Sultanı Baybars , Hebron'daki Patrikler Mağarasını dönüştürdü.özel bir İslami tapınağa girdi ve daha önce bir ücret karşılığında girebilen Hıristiyan ve Yahudilerin girmesini yasakladı. Yasak, İsrail 1967'de binanın kontrolünü ele geçirene kadar yürürlükte kaldı. ^{[119] [120]}

1470 yılında İshak b. Meir Latif İtalya'dan geldi ve Kudüs'te 150 Yahudi aileyi saydı. ^[121] 15. yüzyılın son yıllarında gelen Joseph Saragossi sayesinde , Safed ve çevresi, Filistin'deki en büyük Yahudi yoğunluğu haline geldi. İspanya'dan gelen Sefarad göçünün yardımıyla , Yahudi nüfusu 16. yüzyılın başlarında 10.000'e yükselmişti. ^[122]

1516'da bölge Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedildi ; İngiltere'nin Osmanlı güçlerini yendiği ve eski Osmanlı Suriye'sinde bir askeri yönetim kurduğu Birinci Dünya Savaşı'nın sonuna kadar Türk egemenliğinde kaldı . 1660 yılında bir Dürzi isyanı Safed ve Tiberias'ın yıkılmasına yol açtı . ^[123] 18. yüzyılın sonlarında, yerel Arap Şeyh Zahir el-Umar , Celile'de fiili bağımsız bir Emirlik kurdu. Osmanlı'nın Şeyh'i boyun eğdirme girişimleri başarısız oldu, ancak Zahir'in ölümünden sonra Osmanlılar bölgenin kontrolünü yeniden ele geçirdi. 1799 yılında vali Cazzar Paşa , Napolyon birlikleri tarafından Akka'ya yapılan bir saldırıyı başarıyla püskürttü ve Fransızların Suriye kampanyasını terk etmesine neden oldu. ^[124] 1834'te , Filistinli Arap köylüler tarafından , Muhammed Ali yönetimindeki Mısır'ın zorunlu askerlik ve vergilendirme politikalarına karşı bir isyan patlak verdi . İsyan bastırılsa da, Muhammed Ali'nin ordusu geri çekildi ve 1840'ta İngiliz desteğiyle Osmanlı yönetimi yeniden kuruldu. ^[125] Kısa bir süre sonra Tanzimat reformları Osmanlı İmparatorluğu genelinde uygulandı. 1920'de Müttefikler I. Dünya Savaşı sırasında Levant'ı fethettikten sonra , bölge İngiltere ve Fransa arasında bölündü. manda sistemi ve günümüz İsrail'ini içeren İngiliz yönetimindeki bölgeye Zorunlu Filistin adı verildi . ^{[118] [126] [127]}

Siyonizm ve İngiliz Mandası

En eski Yahudi diasporasının varlığından bu yana , birçok Yahudi "Siyon"a ve "İsrail Ülkesi" ne geri dönmeyi arzuladı, ^[128] böyle bir amaç için harcanması gereken çabanın miktarı bir tartışma konusuydu. ^[129] Sürgünde yaşayan Yahudilerin umutları ve özlemleri, Yahudi inanç sisteminin önemli bir konusudur. ^[130] Yahudilerin 1492'de İspanya'dan sürülmesinden sonra Filistin'e bazı topluluklar yerleşti. ^[131] 16. yüzyılda, Yahudi toplulukları Dört Kutsal Şehirde ( Kudüs , Tiberya , Hebron ve Safed ) kök saldı—ve 1697'de, Haham Yehuda Hahasid 1.500 Yahudiden oluşan bir grubu Kudüs'e götürdü. ^[132] 18. yüzyılın ikinci yarısında, Perushim olarak bilinen Doğu Avrupalı ​​Hasidizm muhalifleri Filistin'e yerleşti. ^{[133] [134]}

İlk Aliyah olarak bilinen Osmanlı yönetimindeki Filistin'e modern Yahudi göçünün ilk dalgası, Yahudilerin Doğu Avrupa'daki pogromlardan kaçmasıyla 1881'de başladı . ^{[135] [ daha iyi kaynak gerekli ]} İlk Aliya, Filistin'deki yaygın Yahudi yerleşiminin temel taşını oluşturdu. 1881'den 1903'e kadar Yahudiler düzinelerce yerleşim yeri kurdular ve yaklaşık 350.000 dönüm arazi satın aldılar. Aynı zamanda, büyük ölçüde Eliezer Ben-Yehuda tarafından teşvik edilen, Filistin'deki Yahudiler arasında İbrani dilinin yeniden canlanması başladı., 1881'de Kudüs'e yerleşen Rus doğumlu bir Yahudi. Yahudiler diğer diller yerine İbranice konuşmaya teşvik edildi, bir İbranice okul sistemi ortaya çıkmaya başladı ve modern icatlar ve kavramlar için diğer dillerden yeni kelimeler türetildi veya başka dillerden ödünç alındı. . Sonuç olarak, İbranice yavaş yavaş Filistin'deki Yahudi cemaatinin baskın dili haline geldi ve o zamana kadar İbranice'yi öncelikle dini amaçlarla ve farklı ana dilleri olan Yahudiler arasında bir iletişim aracı olarak kullanan farklı dil topluluklarına bölünmüştü.

Siyonist hareket pratikte zaten var olmasına rağmen, Avusturyalı-Macaristanlı gazeteci Theodor Herzl , İsrail Toprağında bir Yahudi devleti kurmaya çalışan ve böylece sözde Yahudi hareketine bir çözüm sunan siyasi Siyonizm'in ^[136] kurucusu olarak kabul ediliyor. Avrupa devletleri sorunu , zamanın diğer ulusal projelerinin hedef ve başarılarına uygun olarak. ^[137] 1896'da Herzl , gelecekteki bir Yahudi devleti vizyonunu sunan Der Judenstaat'ı ( Yahudi Devleti ) yayınladı; Ertesi yıl, Birinci Siyonist Kongresi'ne başkanlık etti .Basel , İsviçre . ^[138] İkinci Aliya ( 1904–14 ), Kişinev pogromundan sonra başladı ; Yaklaşık 40.000 Yahudi Filistin'e yerleşti, ancak bunların neredeyse yarısı sonunda ayrıldı. ^{[135] Her ne kadar İkinci Aliya} kibbutz hareketini kuran sosyalist grupları içerse de , hem birinci hem de ikinci göçmen dalgası esas olarak Ortodoks Yahudilerdi ^{[139] . [140]} İkinci Aliyah'ın göçmenleri büyük ölçüde ortak tarımsal yerleşimler yaratmaya çalışsalar da, dönem aynı zamanda Tel Aviv'in kuruluşunu da gördü.1909'da "ilk İbrani şehri" olarak ilan edildi. Bu dönem aynı zamanda Yahudi yerleşim birimleri için bir savunma aracı olarak Yahudi silahlı öz savunma örgütlerinin ortaya çıkmasına da tanık oldu. Bu tür ilk örgüt, 1907'de kurulan küçük bir gizli muhafız olan Bar-Giora'ydı . İki yıl sonra, onun yerine daha büyük Hashomer örgütü kuruldu. Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur Balfour , Britanya Yahudi cemaatinin lideri Baron Rothschild'e (Walter Rothschild , 2 . Filistin. ^{[141] [142]}

1918'de, öncelikle Siyonist gönüllülerden oluşan bir grup olan Yahudi Lejyonu , İngilizlerin Filistin'i fethine yardım etti . ^[143] Arapların İngiliz yönetimine ve Yahudi göçüne karşı muhalefeti 1920 Filistin ayaklanmalarına ve 1920'de Haganah (İbranice'de "Savunma" anlamına gelir) olarak bilinen bir Yahudi milis gücünün oluşumuna yol açtı. Lehi (veya Stern Gang) paramiliterleri daha sonra ayrıldı. ^[144] 1922'de Milletler Cemiyeti Britanya'ya Filistin Mandası verdiYahudilere vaadiyle Balfour Deklarasyonu'nu içeren şartlar ve Arap Filistinlilerle ilgili benzer hükümler altında. ^[145] O zamanlar bölgenin nüfusu ağırlıklı olarak Arap ve Müslümandı, Yahudiler nüfusun yaklaşık %11'ini, ^[146] Arap Hıristiyanları ise nüfusun yaklaşık %9,5'ini oluşturuyordu. ^[147]

Üçüncü ( 1919–23 ) ve Dördüncü Aliyalar (1924–29), Filistin'e 100.000 Yahudi daha getirdi. ^[135] 1930'larda Avrupa'da Nazizmin yükselişi ve Yahudilere yönelik artan zulüm, çeyrek milyon Yahudi'nin akın ettiği Beşinci Aliyah'a yol açtı. Bu, devam eden Yahudi göçüne ve toprak satın alımlarına tepki olarak başlatılan 1936-39 Arap isyanının önemli bir nedeniydi . Birkaç yüz Yahudi ve İngiliz güvenlik personeli öldürüldü, İngiliz Mandası yetkilileri Haganah ve Irgun'un Siyonist milisleriyle birlikte 5.032 Arap'ı öldürdü ve 14.760'ı ^{[148] [149]} yaraladı ve bu da yetişkin erkeklerin yüzde onundan fazlasının oluşmasına neden oldu.Filistinli Arap nüfusu öldürüldü, yaralandı, hapsedildi veya sürgüne gönderildi. ^[150] İngilizler 1939 tarihli Beyaz Kitapla Filistin'e Yahudi göçüne kısıtlamalar getirdiler . Dünyanın dört bir yanındaki ülkeler Holokost'tan kaçan Yahudi mültecileri geri çevirirken, Yahudileri Filistin'e getirmek için Aliyah Bet olarak bilinen gizli bir hareket örgütlendi. ^[135] İkinci Dünya Savaşı'nın sonunda, Filistin'deki Yahudi nüfusu toplam nüfusun %31'ine yükselmişti. ^[151]

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, Birleşik Krallık kendisini Yahudi göç kısıtlamaları konusunda bir Yahudi gerilla kampanyası ve Arap toplumu ile sınır seviyeleri üzerinde devam eden çatışmalarla karşı karşıya buldu. Haganah, İngiliz yönetimine karşı silahlı bir mücadelede Irgun ve Lehi'ye katıldı. ^[152] Aynı zamanda, Holokost'tan sağ kurtulan yüz binlerce Yahudi ve mülteci, Avrupa'daki yıkılan topluluklarından uzakta yeni bir hayat aradı. Haganah , on binlerce Yahudi mültecinin Filistin'e gemiyle girmeye çalıştığı Aliyah Bet adlı bir programda bu mültecileri Filistin'e getirmeye çalıştı. Gemilerin çoğu Kraliyet Donanması tarafından ele geçirildi ve mülteciler toplandı ve İngiltere'deki gözaltı kamplarına yerleştirildi.İngilizler tarafından Atlit ve Kıbrıs . ^{[153] [154]}

22 Temmuz 1946'da Irgun , Kudüs'teki King David Oteli'nin güney kanadında ^[155] bulunan Filistin için İngiliz idari karargahını bombaladı . ^{[156] [157] [158]} Çeşitli milletlerden toplam 91 kişi öldü ve 46 kişi yaralandı. ^[159] Otel, Filistin Hükümeti Sekreterliği'nin ve İngiliz Silahlı Kuvvetlerinin Zorunlu Filistin ve Ürdün'deki Karargahının bulunduğu yerdi . ^{[159] [160]} Saldırı başlangıçta Haganah'ın onayını aldı. Agatha Operasyonuna bir yanıt olarak tasarlandı.(İngiliz yetkililer tarafından gerçekleştirilen Yahudi Teşkilatı'na yapılan bir baskın da dahil olmak üzere bir dizi yaygın baskın ) ve Manda döneminde İngilizlere yönelik en ölümcül saldırıydı. ^{[159] [160]} Yahudi isyanı, İngiliz ordusu ve Filistin Polis Gücü'nün ortak çabalarına rağmen, 1946 ve 1947'nin geri kalanında devam etti.bastırmak için. İngilizlerin Yahudi ve Arap temsilcilerle müzakere edilmiş bir çözüme aracılık etme çabaları, Yahudilerin bir Yahudi devletini içermeyen herhangi bir çözümü kabul etmeye isteksiz olmaları ve Filistin'in Yahudi ve Arap devletlerine bölünmesini önermeleri, Araplar ise Yahudi bir Filistin'in herhangi bir yerindeki devlet kabul edilemezdi ve tek çözümün Arap egemenliği altında birleşik bir Filistin olduğunu. Şubat 1947'de İngilizler Filistin sorununu yeni kurulan Birleşmiş Milletler'e havale etti . 15 Mayıs 1947'de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu , Birleşmiş Milletler Filistin Özel Komitesi'nin"Asamble'nin bir sonraki olağan oturumunda ele alınmak üzere Filistin sorununa ilişkin bir rapor hazırlamak üzere" oluşturulacak. ^[161] Komite'nin 3 Eylül 1947 tarihli Genel Kurul'a sunduğu raporda, ^[162] Bölüm VI'daki Komite'nin çoğunluğu , İngiliz Mandasını "bağımsız bir Arap Devleti, bağımsız bir Yahudi Devleti ve Kudüs Şehri [...] Uluslararası Vesayet Sistemi altında olan son şehir." ^[163] Bu arada, Yahudi isyanı devam etti ve Temmuz 1947'de Çavuşlar meselesiyle sonuçlanan bir dizi yaygın gerilla baskınıyla zirveye ulaştı . Üç Irgun savaşçısı, operasyondaki rolleri nedeniyle ölüm cezasına çarptırıldıktan sonraAcre Hapishanesinden kaçış , Mayıs 1947'de 27 Irgun ve Lehi militanının serbest bırakıldığı Acre Hapishanesi'ne yapılan bir Irgun baskını, Irgun iki İngiliz çavuşu yakaladı ve onları rehin aldı ve üç adam idam edilirse onları öldürmekle tehdit etti. İngilizler infazları gerçekleştirdiğinde, Irgun her iki rehineyi öldürerek karşılık verdi ve cesetlerini okaliptüs ağaçlarından astı, içlerinden birini mayına bubi tuzağı kurdu ve bu da bir İngiliz subayı cesedi keserken yaraladı. Asmalar İngiltere'de yaygın bir öfkeye neden oldu ve İngiltere'de Filistin'i boşaltma zamanının geldiğine dair fikir birliğinin oluşmasında önemli bir faktördü.

Eylül 1947'de İngiliz kabinesi, Manda'nın artık savunulamaz olduğuna ve Filistin'i tahliye etmeye karar verdi. Sömürge Sekreteri Arthur Creech Jones'a göreFilistin'i tahliye etme kararına dört ana faktör yol açtı: Filistin'de bir Yahudi devleti sorununa ilişkin temel konumlarından taviz vermek istemeyen Yahudi ve Arap müzakerecilerin katılığı, Filistin'de büyük bir garnizon konuşlandıran ekonomik baskı. Yahudi isyanı ve daha geniş bir Yahudi isyanı olasılığı ve zaten İkinci Dünya Savaşı tarafından zorlanan İngiliz ekonomisine bir Arap isyanı olasılığı, çavuşların idam edilmesinin neden olduğu "İngiliz sabrına ve gururuna ölümcül darbe" ve Hükümetin 1939'daki Beyaz Kitap'ın yerine Filistin için yeni bir politika bulamaması nedeniyle artan eleştirileri . ^[164]

29 Kasım 1947'de Genel Kurul , Ekonomik Birlik ile Bölünme Planının kabulünü ve uygulanmasını tavsiye eden 181 (II) sayılı Kararı kabul etti . ^[31] Karara ekli plan, esasen Komite'nin çoğunluğu tarafından 3 Eylül tarihli raporda önerilen plandı. Yahudi cemaatinin tanınan temsilcisi olan Yahudi Ajansı , Yahudilere -toprağın %7'sinden daha azına sahip nüfusun üçte biri - Zorunlu Filistin'in %55-56'sına atanan planı kabul etti. ^{[165] [33] [34]} Arap Ligi ve Arap Yüksek KomitesiFilistin hükümeti bunu reddetti ve diğer herhangi bir bölünme planını reddedeceklerini belirtti. ^{[32] [166]} Ertesi gün, 1 Aralık 1947, Arap Yüksek Komitesi üç günlük bir grev ilan etti ve Kudüs'te ayaklanmalar patlak verdi . ^[167] Durum bir iç savaşa dönüştü ; BM oylamasından sadece iki hafta sonra, Sömürge Sekreteri Arthur Creech Jones , İngiliz Mandasının 15 Mayıs 1948'de sona ereceğini ve bu noktada İngilizlerin tahliye edileceğini duyurdu. Arap milisleri ve çeteleri Yahudi bölgelerine saldırdıkça, çoğunlukla Haganah ile daha küçük Irgun ve Lehi ile karşı karşıya kaldılar. Nisan 1948'de Haganah taarruza geçti. ^{[168] [169]}Bu dönemde 250.000 Filistinli Arap, bir dizi faktörden dolayı kaçtı veya sınır dışı edildi . ^[170]

14 Mayıs 1948'de, İngiliz Mandası'nın sona ermesinden bir gün önce, Yahudi Ajansı başkanı David Ben-Gurion , " Eretz-İsrail'de İsrail Devleti olarak bilinecek bir Yahudi devletinin kurulduğunu" ilan etti . ^{[171] [172]} Bildiri metninde yeni devletin sınırlarına yapılan tek atıf, Eretz-İsrail (" İsrail Ülkesi ") teriminin kullanılmasıdır. ^[173] Ertesi gün, dört Arap ülkesinin orduları - Mısır , Suriye , Ürdün ve Irak - İngiliz Mandası altındaki Filistin'e girdiler.1948 Arap-İsrail Savaşı ; ^{[174] [175]} Yemen , Fas , Suudi Arabistan ve Sudan'dan birlikler savaşa katıldı. ^{[176] [177]} İşgalin görünürdeki amacı, başlangıçta Yahudi devletinin kurulmasını engellemekti ve bazı Arap liderler "Yahudileri denize sürmekten" söz ettiler. ^{[178] [34] [179]} Benny Morris'e göre , Yahudiler işgalci Arap ordularının onları katletme niyetinde olduğundan endişe duyuyorlardı. ^[180] Arap Birliği, işgalin kanun ve düzeni yeniden sağlamak ve daha fazla kan dökülmesini önlemek olduğunu belirtti. ^[181]

Bir yıllık savaşın ardından ateşkes ilan edildi ve Yeşil Hat olarak bilinen geçici sınırlar kuruldu. ^[182] Ürdün , Doğu Kudüs de dahil olmak üzere Batı Şeria olarak bilinen bölgeyi ilhak etti ve Mısır , Gazze Şeridi'ni işgal etti . BM, 700.000'den fazla Filistinli'nin çatışma sırasında ilerleyen İsrail güçleri tarafından sınır dışı edildiğini veya onlardan kaçtığını tahmin ediyordu; bu, Arapça'da Nakba ("felaket") olarak bilinecekti . ^[183] ​​Yaklaşık 156.000 kişi kaldı ve İsrail'in Arap vatandaşı oldu . ^[184]

İsrail Devleti'nin ilk yılları

İsrail , 11 Mayıs 1949'da oy çokluğuyla BM üyesi olarak kabul edildi . ^[185] İsrail-Ürdün'ün bir barış anlaşması müzakere etme girişimi, Mısır'ın böyle bir anlaşmaya tepki göstereceğinden korkan İngiliz hükümetinin muhalefetlerini dile getirmesinden sonra bozuldu. Ürdün hükümetine . ^[186] Devletin ilk yıllarında, Başbakan David Ben-Gurion liderliğindeki İşçi Siyonist hareketi İsrail siyasetine egemen oldu . ^{[187] [188]} Kibbutzlar veya kolektif çiftçi toplulukları, yeni devletin kurulmasında çok önemli bir rol oynadı. ^{[189] [daha iyi kaynak gerekli ]}

1940'ların sonlarında ve 1950'lerin başlarında İsrail'e göç, İsrail Göçmenlik Departmanı tarafından desteklendi ve hükümet dışı sponsorluk yapan Mossad LeAliyah Bet ( lafzen "Göç Enstitüsü B ") yasadışı ve gizli göçü organize etti. ^[190] Her iki grup da ulaşım düzenlemek gibi düzenli göç lojistiğini kolaylaştırdı, ancak ikincisi aynı zamanda özellikle Ortadoğu ve Doğu Avrupa'da Yahudilerin hayatlarının tehlikede olduğuna inanılan ve bu yerlerden çıkışların yasak olduğu ülkelerde gizli operasyonlarda bulundu. zor. Mossad LeAliyah Bet 1953'te dağıtıldı. ^[191] Göç, Bir Milyon Planına uygundu.. Göçmenler farklı nedenlerle geldiler: bazıları Siyonist inançlara sahipti veya İsrail'de daha iyi bir yaşam vaadi için geldi, diğerleri ise zulümden kaçmak için taşındı veya sınır dışı edildi. ^{[192] [193]}

Holokost'tan kurtulanların ve Arap ve Müslüman ülkelerden Yahudilerin ilk üç yıl içinde İsrail'e akını, Yahudi sayısını 700.000'den 1.400.000'e çıkardı. 1958'de İsrail'in nüfusu iki milyona yükseldi. ^[194] 1948 ile 1970 arasında, yaklaşık 1.150.000 Yahudi mülteci İsrail'e yerleşti. ^{[195] Bazı yeni göçmenler, hiçbir mal varlığı olmadan mülteci olarak geldiler ve} ma'abarot olarak bilinen geçici kamplara yerleştirildiler ; 1952'de bu çadır kentlerde 200.000'den fazla insan yaşıyordu. ^[196] Avrupa kökenli Yahudilere genellikle Orta Doğu ve Kuzey Afrika kökenli Yahudilerden daha iyi davranıldı Arap topraklarından yeni gelen Yahudilerin genellikle geçiş kamplarında daha uzun süre kalmasıyla sonuçlanacak şekilde, ikincisi için ayrılan konut birimleri genellikle ilki için yeniden belirlendi. ^{[197] [198]} Bu dönemde, kemer sıkma dönemi olarak bilinen dönemde yiyecek, giysi ve mobilyaların karneye bağlanması gerekiyordu . Krizi çözme ihtiyacı, Ben-Gurion'u Batı Almanya ile bir tazminat anlaşması imzalamaya yöneltti ve bu, İsrail'in Holokost için parasal tazminat kabul edebileceği fikrine kızan Yahudilerin kitlesel protestolarını tetikledi. ^[199]

1950'ler boyunca İsrail, Filistinli fedailer tarafından , neredeyse her zaman, çoğunlukla Mısır işgali altındaki Gazze Şeridi'nden gelen ^[200] sivillere karşı sık sık saldırıya uğradı ve ^[201] birçok İsrail misilleme operasyonuna yol açtı . 1956'da Birleşik Krallık ve Fransa , Mısırlıların millileştirdiği Süveyş Kanalı'nın kontrolünü yeniden ele geçirmeyi amaçladı. Süveyş Kanalı ve Tiran Boğazlarının İsrail gemilerine yönelik devam eden ablukası, İsrail'in güney nüfusuna yönelik artan sayıda Fedai saldırıları ve son Arapların ciddi ve tehdit edici açıklamaları, İsrail'i Mısır'a saldırmaya sevk etti. ^{[202] [203] [204]}İsrail , Birleşik Krallık ve Fransa ile gizli bir ittifaka katıldı ve Sina Yarımadası'nı işgal etti, ancak İsrail'in Tiran Boğazları ve Kanal üzerinden Kızıldeniz'deki nakliye haklarının güvence altına alınması karşılığında BM tarafından geri çekilmeye zorlandı . ^{[205] [206] [207]} Süveyş Krizi olarak bilinen savaş, İsrail'in sınıra sızmasını önemli ölçüde azalttı. ^{[208] [209] [210] [211]} 1960'ların başında İsrail, Nazi savaş suçlusu Adolf Eichmann'ı Arjantin'de yakaladı ve yargılanmak üzere İsrail'e getirdi . ^{[212] [ daha iyi kaynak gerekli]} Duruşmanın, halkın Holokost hakkındaki farkındalığı üzerinde büyük etkisi oldu. ^[213] Eichmann İsrail'de bir İsrail sivil mahkemesinde mahkumiyet kararıyla idam edilen tek kişi olmaya devam ediyor . ^[214] 1963 baharı ve yazında İsrail, İsrail'in nükleer programı nedeniyle ABD ile artık gizliliği kaldırılan bir diplomatik soğukluğa girişti . ^{[215] [216]}

1964'ten bu yana, İsrail'in Ürdün Nehri'nin sularını kıyı ovasına yönlendirme planlarından endişe duyan Arap ülkeleri, [ ^217] İsrail'i su kaynaklarından yoksun bırakmak için membaları başka yöne çevirmeye çalışıyor , bir yandan İsrail ile Suriye arasındaki gerilimi kışkırtıyordu. ve diğer yanda Lübnan. Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdül Nasır liderliğindeki Arap milliyetçileri İsrail'i tanımayı reddetti ve İsrail'in yıkılması çağrısında bulundu. ^{[35] [218] [219]} 1966 yılına gelindiğinde, İsrail-Arap ilişkileri, İsrail ve Arap güçleri arasında gerçekleşen gerçek savaşlar noktasına kadar kötüleşti. ^[220]Mayıs 1967'de Mısır ordusunu İsrail sınırına yığdı , 1957'den beri Sina Yarımadası'nda konuşlanmış BM barış güçlerini sınır dışı etti ve İsrail'in Kızıldeniz'e erişimini engelledi. ^{[221] [222] [223]} Diğer Arap devletleri güçlerini seferber etti. ^{[224] İsrail, bu eylemlerin bir} savaş nedeni olduğunu yineledi ve 5 Haziran'da Mısır'a karşı önleyici bir saldırı başlattı. Ürdün, Suriye ve Irak karşılık verdi ve İsrail'e saldırdı. Altı Gün Savaşında İsrail , Ürdün'den Batı Şeria'yı, Mısır'dan Gazze Şeridi ve Sina Yarımadası'nı ve Suriye'den Golan Tepeleri'ni ele geçirdi ve işgal etti. ^[225]Kudüs'ün sınırları Doğu Kudüs'ü de içine alacak şekilde genişletildi ve 1949 Yeşil Hat , İsrail ile işgal altındaki topraklar arasındaki idari sınır haline geldi . ^{[ alıntı gerekli ]}

1967 savaşı ve Arap Birliği'nin " Üç Hayır " kararının ardından İsrail, 1967-1970 Yıpratma Savaşı sırasında Sina Yarımadası'ndaki Mısırlılardan ve İsrail'de işgal altındaki topraklarda İsraillileri hedef alan Filistinli gruplardan gelen saldırılarla karşı karşıya kaldı. ve dünya çapında. Çeşitli Filistinli ve Arap gruplar arasında en önemlisi , 1964'te kurulan ve başlangıçta kendisini "anavatayı kurtarmanın tek yolu olarak silahlı mücadeleye" adamış olan Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) idi. ^{[226] [227]} 1960'ların sonunda ve 1970'lerin başında, Filistinli gruplar dünya çapındaki İsrail ve Yahudi hedeflerine karşı bir saldırı dalgası ^{[228] [229] başlattılar.[230]} Münih'teki 1972 Yaz Olimpiyatları'nda İsrailli sporcuların katledilmesi dahil. İsrail hükümeti, katliamın organizatörlerine karşı bir suikast kampanyası , bir bombalama ve Lübnan'daki FKÖ karargahına baskın düzenleyerek karşılık verdi .

6 Ekim 1973'te Yahudiler Yom Kippur'u gözlemlerken , Mısır ve Suriye orduları Sina Yarımadası ve Golan Tepeleri'nde İsrail güçlerine karşı sürpriz bir saldırı başlattı ve Yom Kippur Savaşı'nı başlattı . Savaş 25 Ekim'de İsrail'in Mısır ve Suriye güçlerini başarılı bir şekilde geri püskürtmesiyle sona erdi, ancak yaklaşık 20 gün içinde toplu olarak 10–35.000 can alan bir savaşta 2.500'den fazla asker öldü. ^[231] Bir iç soruşturma , hükümeti savaş öncesi ve savaş sırasındaki başarısızlıkların sorumluluğundan muaf tuttu , ancak halkın öfkesi Başbakan Golda Meir'i istifaya zorladı. ^[232]Temmuz 1976'da bir uçak İsrail'den Fransa'ya giderken Filistinli gerillalar tarafından kaçırıldı ve Uganda'daki Entebbe Uluslararası Havalimanı'na indi . İsrail komandoları , 106 İsrailli rehineden 102'sinin başarıyla kurtarıldığı bir operasyon gerçekleştirdi.

Daha fazla çatışma ve barış süreci

1977 Knesset seçimleri , Menachem Begin'in Likud partisinin kontrolü İşçi Partisi'nden almasıyla İsrail siyasi tarihinde önemli bir dönüm noktası oldu . ^[233] O yılın ilerleyen saatlerinde Mısır Devlet Başkanı Enver El Sedat İsrail'e bir gezi yaptı ve Knesset'te İsrail'in bir Arap devlet başkanı tarafından ilk kez tanınmasıyla ilgili bir konuşma yaptı. ^[234] Takip eden iki yıl içinde, Sedat ve Begin Camp David Anlaşmalarını (1978) ve Mısır-İsrail barış anlaşmasını (1979) imzaladılar. ^[235]Buna karşılık İsrail, Sina Yarımadası'ndan çekildi ve Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ndeki Filistinliler için bir özerklik müzakerelerine başlamayı kabul etti. ^[236]

11 Mart 1978'de Lübnan'dan bir FKÖ gerilla baskını Sahil Yolu katliamına yol açtı . İsrail buna , Litani Nehri'nin güneyindeki FKÖ üslerini yok etmek için güney Lübnan'ı işgal ederek karşılık verdi . FKÖ savaşçılarının çoğu geri çekildi, ancak İsrail, bir BM kuvveti ve Lübnan ordusu yönetimi devralana kadar güney Lübnan'ı güvence altına aldı. FKÖ kısa süre sonra İsrail'e yönelik saldırı politikasını yeniden başlattı. Sonraki birkaç yıl içinde, FKÖ güneye sızdı ve sınır boyunca ara sıra bombardımana devam etti. İsrail havadan ve karadan çok sayıda misilleme saldırısı gerçekleştirdi.

Bu arada, Begin hükümeti İsraillilere işgal altındaki Batı Şeria'ya yerleşmeleri için teşvikler sağladı ve bu bölgedeki Filistinlilerle arasındaki sürtüşmeyi artırdı. ^[238] 1980'de kabul edilen Temel Yasa: İsrail'in Başkenti Kudüs'ün bazıları tarafından İsrail'in 1967'de hükümet kararnamesiyle Kudüs'ü ilhakını yeniden teyit ettiğine ve şehrin statüsüyle ilgili uluslararası tartışmaları yeniden alevlendirdiğine inanılıyordu . Hiçbir İsrail mevzuatı, İsrail topraklarını tanımlamamıştır ve Doğu Kudüs'ü özel olarak dahil eden hiçbir yasa yoktur. ^[239] 1981'de İsrail Golan Tepeleri'ni fiilen ilhak ettiilhak uluslararası tanınmamış olmasına rağmen. ^[240] Uluslararası toplum, BM Güvenlik Konseyi'nin hem Kudüs Yasasını hem de Golan Tepeleri Yasasını geçersiz ve hükümsüz ilan etmesiyle birlikte bu hamleleri büyük ölçüde reddetti. ^{[241] [242]} İsrail'in nüfus çeşitliliği 1980'lerde ve 1990'larda genişledi. 1980'lerden bu yana çeşitli Etiyopya Yahudileri İsrail'e göç ederken, 1990 ve 1994 yılları arasında Sovyet sonrası devletlerden gelen göç İsrail'in nüfusunu yüzde on iki artırdı. ^[243]

7 Haziran 1981'de, İran-Irak Savaşı sırasında , İsrail hava kuvvetleri Irak'ın nükleer silah programını engellemek için Bağdat'ın hemen dışında yapım aşamasında olan tek nükleer reaktörünü imha etti . 1982'deki bir dizi FKÖ saldırısının ardından İsrail , FKÖ'nün kuzey İsrail'e saldırı ve füzeler fırlattığı üsleri yok etmek için o yıl Lübnan'ı işgal etti . ^{[244] Çatışmanın} ilk altı gününde, İsrailliler Lübnan'daki FKÖ'nün askeri güçlerini imha etti ve Suriyelileri kararlı bir şekilde yendi. İsrail hükümeti soruşturması - Kahan Komisyonu - daha sonra Begin'i ve birkaç İsrailli generali saldırıdan dolaylı olarak sorumlu tutacaktı.Sabra ve Shatila katliamı yapıyor ve Savunma Bakanı Ariel Şaron'u katliamdan "kişisel sorumluluk" taşıyor olarak tutuyorlar . ^[245] Şaron, Savunma Bakanı olarak istifaya zorlandı. ^[246] 1985'te İsrail , Kıbrıs'taki bir Filistinli terörist saldırısına Tunus'taki FKÖ karargahını bombalayarak karşılık verdi. İsrail 1986'da Lübnan'ın çoğundan çekildi, ancak 2000 yılına kadar güney Lübnan'da bir sınır bölgesi tampon bölgesini korudu, burada İsrail güçleri Hizbullah ile çatışmaya girdi . Birinci İntifada , İsrail yönetimine karşı bir Filistin ayaklanması, ^[247]1987'de işgal altındaki Batı Şeria ve Gazze'de eşgüdümsüz gösteriler ve şiddet dalgalarıyla patlak verdi. Takip eden altı yıl boyunca, İntifada daha organize hale geldi ve İsrail işgalini bozmayı amaçlayan ekonomik ve kültürel önlemleri içeriyordu. Şiddet olaylarında binden fazla kişi öldü. ^[248] 1991 Körfez Savaşı sırasında , FKÖ, İsrail'e karşı Saddam Hüseyin ve Irak Scud füze saldırılarını destekledi . Halkın öfkesine rağmen İsrail, Amerika'nın karşılık vermekten kaçınma çağrılarına kulak verdi ve bu savaşa katılmadı. ^{[249] [250]}

1992'de Yitzhak Rabin , partisinin İsrail'in komşularıyla uzlaşma çağrısı yaptığı bir seçimin ardından başbakan oldu . ^{[251] [252]} Ertesi yıl, İsrail adına Şimon Peres ve FKÖ adına Mahmud Abbas , Filistin Ulusal Yönetimine Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nin bazı bölgelerini yönetme hakkını veren Oslo Anlaşmalarını imzaladılar . ^[253] FKÖ ayrıca İsrail'in var olma hakkını tanıdı ve terörizme son verme sözü verdi. ^[254] 1994'te İsrail-Ürdün barış anlaşmasıÜrdün, İsrail ile ilişkileri normalleştiren ikinci Arap ülkesi yapan imzalandı. ^[255] Arap kamuoyunun Anlaşmalara verdiği destek, İsrail yerleşimlerinin ^[256] ve kontrol noktalarının devam etmesi ve ekonomik koşulların bozulması nedeniyle zarar gördü. ^[257] İsrail kamuoyunun Anlaşmalara verdiği destek, İsrail'in Filistinlilerin intihar saldırıları tarafından vurulmasıyla azaldı . ^[258] Kasım 1995'te Yitzhak Rabin , bir barış mitinginden ayrılırken Anlaşmalara karşı çıkan aşırı sağcı bir Yahudi olan Yigal Amir tarafından öldürüldü . ^[259]

1990'ların sonunda Benjamin Netanyahu liderliğinde İsrail Hebron'dan çekildi ^[260] ve Filistin Ulusal Otoritesine daha fazla kontrol vererek Wye River Memorandum'u imzaladı . ^[261] 1999'da Başbakan seçilen Ehud Barak , yeni binyıla Güney Lübnan'dan güçlerini çekerek ve 2000 Camp David Zirvesi'nde Filistin Yönetimi Başkanı Yaser Arafat ve ABD Başkanı Bill Clinton ile müzakereler yürüterek başladı . Zirvede Barak, Filistin devletinin kurulması için bir plan önerdi . Önerilen devlet, Gazze Şeridi'nin tamamını ve Kudüs'ün ortak sermayesi olarak Batı Şeria'nın% 90'ından fazlasını içeriyordu. ^[262] Her iki taraf da görüşmelerin başarısızlığından diğerini sorumlu tuttu. Likud lideri Ariel Şaron'un Tapınak Dağı'na yaptığı tartışmalı ziyaretin ardından İkinci İntifada başladı. Bazı yorumcular, barış görüşmelerinin çökmesi nedeniyle ayaklanmanın Arafat tarafından önceden planlandığını iddia ediyor. ^{[263] [264] [265] [266]} Şaron, 2001 yılında yapılan özel bir seçimde başbakan oldu . Görev süresi boyunca Şaron, Gazze Şeridi'nden tek taraflı olarak çekilme planını gerçekleştirdi ve aynı zamanda Gazze Şeridi'nin inşasına da öncülük etti.İsrail Batı Şeria bariyeri , ^[267] İntifada'yı bitiriyor. ^{[268] [269]} Bu zamana kadar çoğu intihar saldırılarında olmak üzere 1.100 İsrailli öldürüldü. ^{[270] [ daha iyi kaynak gerekli ]} 2000'den 2008'e kadar Filistinlilerin ölümleri, İsrail güvenlik güçleri tarafından öldürülen 4.791'e, İsrailli siviller tarafından öldürülen 44'e ve Filistinliler tarafından öldürülen 609'a ulaştı. ^[271]

Temmuz 2006'da, Hizbullah'ın İsrail'in kuzey sınır topluluklarına yönelik bir topçu saldırısı ve iki İsrail askerinin sınır ötesi kaçırılması , bir ay süren İkinci Lübnan Savaşı'nı hızlandırdı . ^{[272] [273]} 6 Eylül 2007'de İsrail Hava Kuvvetleri Suriye'de bir nükleer reaktörü imha etti . 2008'in sonunda, Hamas ile İsrail arasındaki ateşkesin çökmesiyle İsrail başka bir çatışmaya girdi. 2008-09 Gazze Savaşı üç hafta sürdü ve İsrail'in tek taraflı ateşkes ilan etmesiyle sona erdi. ^{[274] [275]} Hamas, tamamen geri çekilme ve sınır kapılarının açılması için kendi koşullarıyla kendi ateşkesini ilan etti. Ne roket fırlatmaları ne de İsrail'in misilleme saldırıları tamamen durmamasına rağmen, kırılgan ateşkes devam etti. ^[276] İsrail'in, İsrail'in güneyindeki şehirlere yönelik yüzden fazla Filistinli roket saldırısına yanıt olarak nitelendirdiği olayda, ^[277] İsrail, Gazze'de sekiz gün süren bir operasyona 14 Kasım 2012'de başladı. ^[278] İsrail , Temmuz 2014'te Hamas'ın roket saldırılarını artırmasının ardından Gazze'de yeni bir operasyon başlattı. ^[279] Mayıs 2021'de Gazze ve İsrail'de on bir gün süren başka bir çatışma turu gerçekleşti.^[280]

Eylül 2010'da İsrail, OECD'ye katılmaya davet edildi . ^[38] İsrail ayrıca Avrupa Birliği , Amerika Birleşik Devletleri , Avrupa Serbest Ticaret Birliği , Türkiye, Meksika, Kanada , Ürdün ve Mısır ile serbest ticaret anlaşmaları imzaladı ve 2007'de Latin Amerika dışındaki ilk ülke oldu. Mercosur ticaret bloğu ile bir serbest ticaret anlaşması imzalamak . ^{[281] [282]} 2010'lara gelindiğinde İsrail ve Arap Ligi arasında artan bölgesel işbirliğiBirçoğu barış anlaşmaları (Ürdün, Mısır), diplomatik ilişkiler (BAE, Filistin) ve gayri resmi ilişkilerin (Bahreyn, Suudi Arabistan, Fas, Tunus) kurulduğu ülkeler, İsrail güvenlik durumu geleneksel Arap-İsrail düşmanlığından kaymıştır. İran ve vekilleriyle bölgesel rekabete doğru . İran -İsrail vekil çatışması , devrim sonrası İran İslam Cumhuriyeti'nin 1979 Devrimi'nden bu yana İsrail'e karşı ilan ettiği düşmanlıktan, Güney Lübnan ihtilafı sırasında (1985-2000) İran'ın Hizbullah'a gizli desteğine dönüştü ve esasen bölgesel bir vekaletname haline geldi. 2005'ten itibaren çatışma. Artanİran'ın 2011'den itibaren Suriye İç Savaşı'na dahil olması, 2018'in başlarında çatışma vekalet savaşından doğrudan çatışmaya dönüştü.

Coğrafya ve çevre

İsrail, Bereketli Hilal bölgesinin Levant bölgesinde yer almaktadır . Ülke, Akdeniz'in doğu ucunda , kuzeyde Lübnan, kuzeydoğuda Suriye, doğuda Ürdün ve Batı Şeria ve güneybatıda Mısır ve Gazze Şeridi ile çevrilidir. 29° ve 34° kuzey enlemleri ile 34° ve 36° doğu boylamları arasında yer alır .

İsrail'in egemen bölgesi ( 1949 Ateşkes Anlaşmalarının sınır çizgilerine göre ve 1967 Altı Gün Savaşı sırasında İsrail tarafından ele geçirilen tüm topraklar hariç ) yaklaşık 20.770 kilometre karedir (8.019 sq mi) ve bunun yüzde ikisi sudur. . ^[283] Ancak İsrail o kadar dar ki (kuzeyden güneye 400 km'ye kıyasla en genişi 100 km) , Akdeniz'deki münhasır ekonomik bölge ülkenin yüzölçümünün iki katı. ^[284] Doğu Kudüs ve Golan Tepeleri de dahil olmak üzere İsrail yasalarına göre toplam alan 22.072 kilometre karedir (8.522 sq mi), ^[285]ve Batı Şeria'nın askeri kontrollü ve kısmen Filistin tarafından yönetilen toprakları dahil olmak üzere İsrail kontrolü altındaki toplam alan 27.799 kilometrekaredir (10.733 sq mi). ^[286]

İsrail, küçük boyutuna rağmen, güneydeki Negev çölünden iç verimli Jezreel Vadisi'ne , Celile , Karmel ve kuzeyde Golan'ın sıradağlarına kadar çeşitli coğrafi özelliklere ev sahipliği yapıyor. Akdeniz kıyısındaki İsrail kıyı ovası, ülke nüfusunun çoğuna ev sahipliği yapıyor . ^[287] Merkezi dağlık alanların doğusunda, 6.500 kilometrelik (4.039 mil) Büyük Rift Vadisi'nin küçük bir bölümünü oluşturan Ürdün Rift Vadisi yer alır . Ürdün Nehri , Hermon Dağı'ndan Ürdün Yarığı Vadisi boyunca uzanır .Hulah Vadisi ve Celile Denizi'nden Ölü Deniz'e , Dünya yüzeyindeki en alçak nokta . ^[288] Daha güneyde Arabah , Kızıldeniz'in bir parçası olan Eilat Körfezi ile son buluyor . İsrail ve Sina Yarımadası'na özgü makhteshim veya erozyon sirkleridir. ^[289] Dünyanın en büyük makhtesh'i , Negev'deki ^[290] Ramon Krateri'dir ve 40 x 8 kilometre (25 x 5 mil) boyutlarındadır. ^{[291] [ daha iyi kaynak gerekli ]} Çevresel durum hakkında bir raporAkdeniz Havzası , İsrail'in havzadaki tüm ülkeler arasında metrekare başına en fazla bitki türüne sahip olduğunu belirtiyor. ^[292] İsrail dört karasal ekolojik bölge içerir: Doğu Akdeniz kozalaklı-sklerofilli-geniş yapraklı ormanlar , Güney Anadolu dağ kozalaklı ve yaprak döken ormanlar , Arap Çölü ve Mezopotamya çalı çölü . ^[293] 2019 Orman Peyzaj Bütünlüğü Endeksi ortalama puanı 4,14/10'du ve dünya çapında 172 ülke arasında 135. sırada yer aldı. ^[294]

Tektonik ve depremsellik

Ürdün Rift Vadisi , Ölü Deniz Dönüşümü (DSF) fay sistemi içindeki tektonik hareketlerin sonucudur . DSF , batıda Afrika Plakası ile doğuda Arap Plakası arasındaki dönüşüm sınırını oluşturur . Golan Tepeleri ve Ürdün'ün tamamı Arap Plakasının bir parçasıyken, Galilee, Batı Şeria, Kıyı Ovası ve Negev ile Sina Yarımadası Afrika Plakasındadır. Bu tektonik düzen , bölgede nispeten yüksek bir sismik aktiviteye yol açmaktadır . Ürdün Vadisi segmentinin tamamının, örneğin bu yapı boyunca meydana gelen son iki büyük deprem sırasında, tekrar tekrar kırıldığı düşünülmektedir.749 ve 1033. 1033 olayından bu yana oluşan kayma açığı _Mw  ~7.4 büyüklüğünde bir depreme neden olmak için yeterlidir. ^[295]

Bilinen en yıkıcı depremler MÖ 31, 363 , 749 ve 1033 CE'de, yani her yaklaşık olarak M.Ö. Ortalama 400 yıl. ^[296] Her 80 yılda bir ciddi can kayıplarına yol açan yıkıcı depremler meydana gelir. ^[297] Halihazırda sıkı inşaat yönetmelikleri yürürlükteyken ve yakın zamanda inşa edilen yapılar depreme karşı güvenli olsa da, 2007 ^[update]itibariyle İsrail'deki binaların çoğu bu yönetmeliklerden daha eskiydi ve birçok kamu binası ile 50.000 konut binası yeni yönetmeliği karşılamadı. standartlar ve güçlü bir depreme maruz kalırsa "çökmesi bekleniyor". ^[297]

İklim

İsrail'deki sıcaklıklar, özellikle kış aylarında büyük farklılıklar gösterir. Tel Aviv ve Hayfa gibi kıyı bölgeleri, serin ve yağışlı kışlar ve uzun, sıcak yazlar ile tipik bir Akdeniz iklimine sahiptir. Beersheba ve Kuzey Negev bölgesi , Akdeniz ikliminden daha sıcak yazlar, serin kışlar ve daha az yağışlı günlerle yarı kurak bir iklime sahiptir. Güney Negev ve Arava bölgeleri , yazları çok sıcak ve kurak, kışları ise birkaç gün yağmurlu ılıman bir çöl iklimine sahiptir. 2021 itibariyle Afrika ve Kuzey Amerika dışındaki dünyadaki en yüksek sıcaklık ^[update], 54 °C (129 °F), 1942'de Tirat Zvi'de kaydedildi.kuzey Ürdün Nehri vadisinde kibbutz. ^{[298] [299]}

Diğer uçta, dağlık bölgeler rüzgarlı ve soğuk olabilir ve 750 metre (2.460 ft) veya daha yüksek (Kudüs ile aynı yükseklikte) alanlar genellikle her yıl en az bir kar yağışı alır. ^[300] Mayıs'tan Eylül'e kadar İsrail'de yağmur nadiren görülür. ^{[301] [302]} Kıt su kaynaklarıyla İsrail, damla sulama da dahil olmak üzere çeşitli su tasarrufu sağlayan teknolojiler geliştirdi . ^[303] İsrailliler ayrıca güneş enerjisi için mevcut olan önemli miktarda güneş ışığından yararlanarak İsrail'i kişi başına güneş enerjisi kullanımında lider ulus haline getiriyor - hemen hemen her evde su ısıtmak için güneş panelleri kullanılıyor. ^[304]

Ülkenin ılıman ve tropik bölgeler arasındaki konumu nedeniyle, batıda Akdeniz ve doğuda çölle sınırlanan İsrail'de dört farklı fitocoğrafik bölge bulunmaktadır. Bu nedenle, İsrail'in florası ve faunası son derece çeşitlidir. İsrail'de bulunan 2.867 bilinen bitki türü vardır . Bunlardan en az 253 tür tanıtıldı ve yerli değil. ^[305] İsrail'de 380 doğa koruma alanı var . ^[306]

demografi

31 Ağustos 2021 itibariyle ^[update], İsrail'in nüfusu tahmini olarak 9.393.500 idi. 2019'da sivil hükümet, nüfusun %74,2'sini Yahudi , %20,9'unu Arap ve %4,8'ini Arap olmayan Hristiyanlar ve herhangi bir dine sahip olmayanlar olarak kaydetti. ^[13] Son on yılda, Romanya , Tayland , Çin , Afrika ve Güney Amerika'dan çok sayıda göçmen işçi İsrail'e yerleşti. Birçoğu ülkede yasa dışı olarak ^[307] yaşadığı için kesin rakamlar bilinmiyor, ancak tahminler 166.000'den ^[13] 203.000'e kadar uzanıyor. ^[308] Haziran 2012 itibariyle, yaklaşık 60.000 Afrikalı göçmenİsrail'e girmişti. ^[309] İsraillilerin yaklaşık %92'si kentsel alanlarda yaşıyor. ^[310] Filistinli İsraillilerin %90'ı , Celile, Üçgen ve Negev bölgelerinde yoğunlaşan 139 yoğun nüfuslu kasaba ve köyde, kalan %10'u ise karma şehir ve mahallelerde ikamet ediyor . ^{[311] [312] [313] [314] [315]} 2016'da OECD tarafından yayınlanan veriler , İsraillilerin ortalama yaşam beklentisini 82,5 yıl olarak tahmin ederek, İsrail'i dünyanın en yüksek 6.'sı haline getirdi . ^[45] İsrailli Arapların yaşam beklentisi 3 ila 4 yıl geride kalıyor, ^{[316] [317]}hala dünyadaki Araplar veya Müslümanlar arasında en yüksek olanıdır. ^[318]

İsrail, Yahudi halkı için bir vatan olarak kurulmuştur ve genellikle bir Yahudi devleti olarak anılır . Ülkenin Geri Dönüş Yasası, tüm Yahudilere ve Yahudi soyundan gelenlere İsrail vatandaşlığı hakkı veriyor . ^[319] 1948'den bu yana İsrail'in nüfusu, kitlesel göç alan diğer ülkelerle karşılaştırıldığında, yaklaşık olarak daha da fazladır. ^{[320] İsrail'den (İbranice'de} yerida denir), özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'ya Yahudi göçü, demograflar tarafından mütevazı olarak tanımlanır, ^[321] ancak İsrail hükümeti bakanlıkları tarafından İsrail'in geleceği için büyük bir tehdit olarak sık sık dile getirilir. ^{[322] [323]}

Nüfusun dörtte üçü çeşitli Yahudi kökenlerinden gelen Yahudilerdir . İsrailli Yahudilerin yaklaşık %75'i İsrail'de doğar , ^[13] %16'sı Avrupa ve Amerika'dan gelen göçmenler ve %7'si Asya ve Afrika'dan ( Arap dünyası dahil ) gelen göçmenlerdir. ^[324] Avrupa ve eski Sovyetler Birliği'nden gelen Yahudiler ve onların İsrail'de doğan, Aşkenaz Yahudileri de dahil olmak üzere, onların soyundan gelen Yahudiler , İsrailli Yahudilerin yaklaşık %50'sini oluşturmaktadır. Hem Mizrahi hem de Sefarad Yahudileri de dahil olmak üzere Arap ve Müslüman ülkeleri ve onların soyundan gelen ya da onlardan kaçan Yahudiler, ^[325]Yahudi nüfusunun geri kalanının çoğunu oluşturuyor. ^{[326] [327]} Yahudilerin evlilik oranları %35'in üzerindedir ve son araştırmalar, İsraillilerin hem Sefarad hem de Aşkenazi Yahudilerinin soyundan gelenlerin yüzdesinin her yıl yüzde 0,5 arttığını ve okul çocuklarının %25'inden fazlasının artık her iki toplumdan geldiğini göstermektedir. ^[328] Etnik olarak "ötekiler" olarak tanımlanan İsraillilerin yaklaşık %4'ü (300.000), Yahudi kökenli veya haham yasalarına göre Yahudi olmayan, ancak Geri Dönüş Yasası uyarınca İsrail vatandaşlığına hak kazanan Rus torunlarıdır . ^{[329] [330] [331]}

Yeşil Hat ötesindeki İsrailli yerleşimcilerin toplam sayısı 600.000'in üzerindedir (Yahudi İsrail nüfusunun yaklaşık %10'u). ^[332] 2016'da , 399.300 İsrailli Batı Şeria'daki yerleşim yerlerinde yaşıyordu, [ 333 ^] İsrail Devleti'nin kuruluşundan önceki ve Altı Gün Savaşı'ndan sonra yeniden kurulanlar da dahil olmak üzere, Hebron ve Gush Etzion bloğu gibi şehirlerde . Batı Şeria yerleşimlerine ek olarak, Doğu Kudüs'te 200.000'den fazla , ^[334] ve Golan Tepeleri'nde 22.000'den fazla Yahudi yaşıyordu . ^{[333][update]}Yaklaşık 7.800 İsrailli , 2005 yılındaki geri çekilme planının bir parçası olarak hükümet tarafından tahliye edilene kadar Gazze Şeridi'ndeki Gush Katif olarak bilinen yerleşim yerlerinde yaşıyordu . ^[335]

İsrailli Araplar (Doğu Kudüs'ün Arap nüfusu ve Golan Tepeleri dahil) nüfusun %21.1'ini veya 1.995.000 kişiyi oluşturuyor. ^[336] 2017'de yapılan bir telefon anketinde, İsrail'in Arap vatandaşlarının %40'ı "İsrail'de Arap" veya "İsrail'in Arap vatandaşı", %15'i "Filistinli", %8,9'u "İsrail'de Filistinli" veya "Filistinli" olarak tanımladı İsrail vatandaşı" ve %8,7'si "Arap" olarak; İsrailli Arapların %60'ı devlete olumlu bakıyor. ^{[337] [338]} Sammy Smooha'ya göre, "2019'da Arapların %83,0'ünün kimliği (2017'de %75,5'ten) İsrail bileşenine ve %61.9'unun (%60,3'ten değişmeden) Filistin bileşenine sahip. Ancak, bu iki bileşen rakip olarak sunulduğunda, 69,0 2019'daki Arapların yüzdesi, özel veya birincil İsrailli Arap kimliğini seçen yüzde 29,8'e kıyasla, özel veya birincil Filistin kimliğini seçti." ^[339]

Başlıca kentsel alanlar

İsrail'in dört büyük metropol alanı vardır: Gush Dan (Tel Aviv metropol alanı; nüfus 3.854.000), Kudüs metropol alanı (nüfus 1.253.900), Hayfa metropol alanı (924.400 nüfus) ve Beersheba metropol alanı (nüfus 377.100). ^[340]

İsrail'in nüfus ve alan bakımından en büyük belediyesi, 125 kilometrekarelik (48 sq mi) bir alanda 936.425 nüfuslu Kudüs'tür . ^[341] İsrail hükümetinin Kudüs'le ilgili istatistikleri, İsrail işgali altındaki Filistin topraklarının bir parçası olarak geniş çapta tanınan Doğu Kudüs'ün nüfusunu ve alanını kapsıyor . ^[342] Tel Aviv ve Hayfa , sırasıyla 460.613 ve 285.316 nüfusla İsrail'in sonraki en kalabalık şehirleri olarak sıralanıyor. ^[341]

İsrail'in nüfusu 100.000'in üzerinde olan 16 şehri var. Toplamda, dördü Batı Şeria'da olmak üzere , İçişleri Bakanlığı tarafından "belediye" (ya da "şehir") statüsü verilen 77 İsrail yerleşim yeri vardır ^[343] . ^[344] İki şehir daha planlanıyor: Negev'de inşa edilecek planlı bir şehir olan Kasif ve 2015'ten beri büyük bir şehre inşa edilen orijinal olarak küçük bir kasaba olan Harish . ^[345]

^a Bu sayı,2019'da toplam nüfusu 573.330 olan Doğu Kudüs ve Batı Şeria bölgelerini içermektedir. ^[346] İsrail'in Doğu Kudüs üzerindeki egemenliği uluslararası olarak tanınmamaktadır .

Dilim

İsrail'in bir resmi dili var, İbranice . Arapça , İsrail Devletinin resmi diliydi; ^[9] 2018 yılında , kanunla belirlenecek devlet kurumları tarafından kullanımı ile 'devlette özel statüye' indirilmiştir . ^{[10] [11] [12]} İbranice devletin ana dilidir ve her gün nüfusun çoğunluğu tarafından konuşulmaktadır. Arapça, Arap azınlık tarafından konuşulur, İbranice Arap okullarında öğretilir.

Göçmenler ülkesi olarak sokaklarda birçok dil işitilebilir. Eski Sovyetler Birliği ve Etiyopya'dan gelen kitlesel göç nedeniyle ( İsrail'de yaklaşık 130.000 Etiyopyalı Yahudi yaşıyor ), ^{[347] [348]} Rusça ve Amharca yaygın olarak konuşuluyor. ^[349] 1990 ve 2004 yılları arasında Sovyet sonrası devletlerden İsrail'e bir milyondan fazla Rusça konuşan göçmen geldi . ^[350] Fransızca , çoğu Fransa ve Kuzey Afrika'dan gelen ^[351] yaklaşık 700.000 İsrailli tarafından konuşuluyor (bkz. Mağrip Yahudileri ) ). ingilizceManda döneminde resmi bir dildi; İsrail'in kurulmasından sonra bu statüsünü yitirdi, ancak yol işaretleri ve resmi belgelerde görülebileceği gibi , ^{[352] [353] [354] resmi bir dilinkiyle karşılaştırılabilir bir role sahip.} Birçok televizyon programı altyazılı olarak İngilizce olarak yayınlandığından ve dil ilkokulun ilk sınıflarından itibaren öğretildiği için, birçok İsrailli oldukça iyi İngilizce iletişim kuruyor. Buna ek olarak, İsrail üniversiteleri çeşitli konularda İngilizce dilinde kurslar sunmaktadır. ^[355]

Din

İsrail, tüm İbrahimi dinler  - Yahudilik , Hıristiyanlık , İslam , Dürzi ve Bahá'í Dini - için önemli bir öneme sahip olan Kutsal Toprakların büyük bir bölümünü oluşturur .

İsrailli Yahudilerin dini bağlantıları büyük ölçüde değişmektedir: Pew Research tarafından 2016'da yapılan bir sosyal anket, %49'unun kendini Hiloni (laik), %29'unun Masorti (geleneksel), %13'ünün Dati (dini) ve % 9'unun kendisini Hiloni (laik) olarak tanımladığını göstermektedir. Haredi (ultra Ortodoks). ^[357] Haredi Yahudilerin, 2028 yılına kadar İsrail'in Yahudi nüfusunun %20'sinden fazlasını temsil etmesi bekleniyor. ^[358]

Müslümanlar , İsrail'in en büyük dini azınlığını oluşturuyor ve nüfusun yaklaşık %17,6'sını oluşturuyor. Nüfusun yaklaşık %2'si Hristiyan ve %1.6'sı Dürzi'dir . ^[283] Hıristiyan nüfus esas olarak Arap Hıristiyanları ve Arami Hıristiyanlarından oluşur , ancak aynı zamanda Sovyet sonrası göçmenleri, çok uluslu kökenli yabancı işçileri ve çoğu Hıristiyan ve Yahudi tarafından Hıristiyanlığın bir biçimi olarak kabul edilen Mesih Yahudiliği'nin takipçilerini de içerir. ^[359] Budistler ve Hindular da dahil olmak üzere diğer birçok dini grubun üyeleri, az sayıda da olsa İsrail'de varlıklarını sürdürüyorlar. ^[360]Eski Sovyetler Birliği'nden gelen bir milyondan fazla göçmenden yaklaşık 300.000'i İsrail Hahambaşılığı tarafından Yahudi olarak kabul ediliyor . ^[361]

Kudüs şehri Yahudiler, Müslümanlar ve Hıristiyanlar için özel bir öneme sahiptir, çünkü Batı Duvarı ve Tapınak Dağı'nı içeren Eski Şehir , El Aksa gibi dini inançları için çok önemli olan yerlerin evidir. Cami ve Kutsal Kabir Kilisesi . ^[362] İsrail'deki diğer dini öneme sahip yerler, Nasıra (Hıristiyanlıkta Meryem'in Müjdesi'nin yeri olarak kutsaldır ), Tiberias ve Safed'dir ( Dört Kutsal Şehirden ikisi ).Yahudilikte), Ramla'daki Beyaz Cami (İslam'da Salih peygamberin türbesi olarak kutsaldır ) ve Lod'daki Aziz George Kilisesi (Hıristiyanlık ve İslam'da Aziz George veya Hızır'ın mezarı olarak kutsaldır ). Batı Şeria'da , aralarında Nablus'taki Yusuf'un Mezarı , İsa'nın doğum yeri ve Beytüllahim'deki Rahel'in Mezarı ve Hebron'daki Atalar Mağarası gibi bir dizi başka dini simge yapı bulunmaktadır . yönetim merkeziBahá'í Dini ve Bab'ın Mabedi'ne ait olanlar Hayfa'daki Bahá'í Dünya Merkezi'nde bulunmaktadır ; inancın lideri Akka'da gömülüdür . ^{[363] [364] [365]} Bahá'í Dünya Merkezi'nin birkaç kilometre güneyinde reformist Ahmediye hareketine bağlı Mahmud Camii bulunuyor. Hayfa'nın Yahudiler ve Ahmedi Araplardan oluşan karma mahallesi Kababir , ülkedeki türünün birkaç tanesinden biridir, diğerleri Jaffa , Acre , diğer Hayfa mahalleleri, Harish veYukarı Nasıra . ^{[366] [367]}

Eğitim

İsrail kültüründe eğitime çok değer verilir ve eski İsraillilerin temel bir bloğu olarak görülürdü . ^[368] Levant'taki Yahudi toplulukları, en az ebeveynler kadar örgütlü topluluğun da sorumlu olduğu zorunlu eğitimi ilk uygulayanlardı. ^[369] Microsoft'un kurucusu Bill Gates gibi birçok uluslararası iş dünyası lideri , İsrail'in ekonomik kalkınmasını ve teknolojik patlamasını teşvik etmeye yardımcı olan yüksek eğitim kalitesi nedeniyle İsrail'i övdü. ^{[370] [371] [372]} 2015 yılında ülke OECD arasında üçüncü sırada yer aldıOECD ortalaması olan %35 ile karşılaştırıldığında, yükseköğretime ulaşmış 25-64 yaşındakilerin yüzdesi için üyeler (Kanada ve Japonya'dan sonra) %49'dur. ^[42] 2012'de ülke, kişi başına düşen akademik derece sayısında (nüfusun yüzde 20'si) dünyada üçüncü sırada yer aldı. ^{[373] [374]}

İsrail'in okul ömrü 16 yıl ve okuma yazma oranı %97.8. ^[283] 1953'te kabul edilen Devlet Eğitim Yasası, beş tür okul kurdu: devlet laik, devlet dini, ultra ortodoks, komünal yerleşim okulları ve Arap okulları. Kamusal laikler en büyük okul grubudur ve İsrail'deki Yahudi ve Arap olmayan öğrencilerin çoğunluğuna katılır. Arapların çoğu, çocuklarını Arapça'nın eğitim dili olduğu okullara gönderir. ^[375] İsrail'de üç ile on sekiz yaş arasındaki çocuklar için eğitim zorunludur. ^{[376] [377]} Eğitim üç kademeye ayrılmıştır – ilkokul (1-6. sınıflar), ortaokul(7-9. sınıflar) ve lise (10-12. sınıflar) – Bagrut yeterlilik sınavlarıyla sona erer. Bagrut sertifikası almak için matematik, İbrani dili , İbranice ve genel edebiyat, İngiliz dili , tarih, İncil kutsal yazıları ve yurttaşlık bilgisi gibi temel konularda yeterlilik gereklidir. ^[378] İsrail'in Yahudi nüfusu, tüm İsrailli Yahudilerin yarısından azının (%46) lise sonrası derecelere sahip olduğu, nispeten yüksek bir eğitim düzeyine sahiptir. Bu rakam, son nesiller boyunca zaten yüksek olan eğitim seviyelerinde sabit kalmıştır. ^{[379] [380]}İsrailli Yahudiler (25 yaş ve üzeri olanlar arasında) ortalama 11,6 yıllık eğitime sahiptir ve onları dünyadaki tüm büyük dini gruplar arasında en yüksek eğitimlilerden biri yapar. ^{[381] [382]} Arap, Hıristiyan ve Dürzi okullarında, İncil çalışmaları sınavının yerini Müslüman, Hıristiyan veya Dürzi mirasına ilişkin bir sınav alıyor. ^[383] Maariv , Hıristiyan Arap kesimlerini "eğitim sisteminde en başarılı kesim" olarak nitelendirdi, ^[384] çünkü Hıristiyanlar, İsrail'deki diğer herhangi bir dine kıyasla eğitim açısından en iyi durumdaydı. ^[385] Rusça konuşan ailelerin İsrailli çocukları, lise düzeyinde daha yüksek bir bagrut geçiş oranına sahip. ^[386]Eski Sovyetler Birliği'nde doğan göçmen çocuklar arasında , Avrupa FSU ülkelerinden gelen aileler arasında bagrut geçiş oranı %62,6 ile daha yüksek ve Orta Asya ve Kafkas FSU ülkelerinden gelenler arasında daha düşüktür. ^[387] 2014 yılında, tüm İsrailli on ikinci sınıf öğrencilerinin %61,5'i bir yeterlilik sertifikası kazandı. ^[388]

İsrail, kaliteli üniversite eğitiminin ulusların modern ekonomik kalkınmasını teşvik etmede büyük ölçüde sorumlu olduğu bir yüksek öğretim geleneğine sahiptir. ^[389] İsrail'de devlet tarafından sübvanse edilen dokuz devlet üniversitesi ve 49 özel kolej bulunmaktadır . ^{[378] [390] [391]} İsrail'in Technion'dan sonra ikinci en eski üniversitesi olan Kudüs İbrani Üniversitesi ^{[392] [393]} , dünyanın en büyük Yahudi ve İbrani deposu olan İsrail Ulusal Kütüphanesi'ne ev sahipliği yapar . ^[394] Technion ve İbrani Üniversitesi, prestijli üniversiteler tarafından sürekli olarak dünyanın en iyi 100 üniversitesi arasında yer aldı.ARWU akademik sıralaması. ^[395] Ülkedeki diğer büyük üniversiteler arasında Weizmann Bilim Enstitüsü , Tel Aviv Üniversitesi , Negev Ben-Gurion Üniversitesi , Bar-Ilan Üniversitesi , Hayfa Üniversitesi ve İsrail Açık Üniversitesi bulunmaktadır . Batı Şeria'daki Ariel Üniversitesi , kolej statüsünden yükseltilmiş en yeni üniversite kurumudur ve otuz yılı aşkın bir süredir ilktir.

Hükümet ve politika

İsrail, evrensel oy hakkı olan bir parlamenter demokrasidir . Parlamento çoğunluğu tarafından desteklenen bir milletvekili başbakan olur; bu genellikle en büyük partinin başkanıdır. Başbakan , hükümetin başı ve kabinenin başıdır . ^{[396] [397]}

İsrail, Knesset olarak bilinen 120 üyeli bir parlamento tarafından yönetiliyor . Knesset üyeliği , siyasi partilerin nispi temsiline dayalıdır ^[398] ve uygulamada koalisyon hükümetleriyle sonuçlanan %3,25'lik bir seçim barajı vardır. Batı Şeria'daki İsrail yerleşimlerinin sakinleri oy kullanma hakkına sahiptir ^[399] ve 2015 seçimlerinden sonra 120 MK'dan 10'u ( % 8) yerleşimciydi. ^[400] Parlamento seçimleri her dört yılda bir planlanıyor, ancak istikrarsız koalisyonlar veya Knesset'in gensoru oylaması bir hükümeti daha erken feshedebilir. ^[37]İlk Arap liderliğindeki parti 1988'de kuruldu ve ana Arap bloğu olan Ortak Liste , parlamentodaki sandalyelerin yaklaşık %10'unu elinde tutuyor. ^[401]

İsrail'in Temel Kanunları, kodlanmamış bir anayasa işlevi görmektedir . 2003 yılında Knesset , bu yasalara dayalı olarak resmi bir anayasa hazırlamaya başladı. ^{[283] [402]}

İsrail cumhurbaşkanı, sınırlı ve büyük ölçüde törensel görevlerle devletin başıdır . ^[396]

İsrail'in resmi bir dini yoktur, ^{[403] [404] [405]} ancak devletin " Yahudi ve demokratik " olarak tanımlanması, Yahudilikle güçlü bir bağın yanı sıra devlet hukuku ile dini hukuk arasında bir çatışma yaratır. Siyasi partiler arasındaki etkileşim , İngiliz Mandası döneminde olduğu gibi, devlet ve din arasındaki dengeyi büyük ölçüde korur. ^[406]

19 Temmuz 2018'de İsrail Parlamentosu , İsrail Devletini esas olarak bir " Yahudi Halkının Ulus Devleti " ve resmi dili olarak İbranice'yi karakterize eden bir Temel Yasayı kabul etti . Tasarı, Arap diline "özel statü" veriyor. Aynı yasa, Yahudilere ulusal kendi kaderini tayin etme konusunda benzersiz bir hak veriyor ve ülkede Yahudi yerleşiminin gelişmesini "ulusal bir çıkar" olarak görüyor ve hükümeti "bu çıkarı teşvik etmek, ilerletmek ve uygulamak için adımlar atmaya" yetkilendiriyor. ^[407]

Yasal sistem

İsrail'de üç kademeli bir mahkeme sistemi var . En alt düzeyde , ülke genelindeki çoğu şehirde bulunan sulh mahkemeleri bulunur. Bunların üzerinde hem temyiz mahkemesi hem de ilk derece mahkemesi olarak görev yapan bölge mahkemeleri ; İsrail'in altı bölgesinden beşinde bulunuyorlar . Üçüncü ve en yüksek kademe, Kudüs'te bulunan Yüksek Mahkemedir ; en yüksek temyiz mahkemesi ve Yüksek Adalet Divanı olarak ikili bir role sahiptir . İkinci rolde, Yüksek Mahkeme bir ilk derece mahkemesi olarak karar verir ve hem vatandaşlar hem de vatandaş olmayan bireylerin devlet yetkililerinin kararlarına karşı dilekçe vermelerine izin verir. ^[408][409] İsrail, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin hedeflerini desteklese de, mahkemenin siyasi tarafsızlıktan uzak kalabilmesi konusundaki endişelerini öne sürerek Roma Statüsü'nü onaylamadı^[410]

İsrail hukuk sistemi üç hukuk geleneğini birleştirir: İngiliz ortak hukuku , medeni hukuk ve Yahudi hukuku . ^[283] Stare decisis (emsal) ilkesine dayanır ve davadaki tarafların mahkemeye delil getirdikleri çekişmeli bir sistemdir . Mahkeme davaları, jüri rolü olmayan profesyonel yargıçlar tarafından karara bağlanır. ^[408] Evlilik ve boşanma dini mahkemelerin yargı yetkisi altındadır: Yahudi , Müslüman , Dürzi ve Hıristiyan. Yargıçların seçimi, iki Knesset üyesi, üç Yüksek Mahkeme yargıcı, iki Knesset üyesinden oluşan bir komite tarafından yapılır.İsrail Barosu üyeleri ve iki bakan (bunlardan biri, İsrail adalet bakanı , komitenin başkanıdır). Komitenin Knesset üyeleri gizlice Knesset tarafından seçilir ve bunlardan biri geleneksel olarak muhalefetin bir üyesidir, komitenin Yüksek Mahkeme yargıçları geleneklere göre tüm Yüksek Mahkeme yargıçlarından kıdemlerine göre seçilir, İsrail Baro üyeleri tarafından seçilir. bar ve ikinci bakan İsrail kabinesi tarafından atanıyor. Mevcut adalet bakanı ve komitenin başkanı Ayelet Shaked . ^{[411] [412] [413]} İsrail mahkemelerinin yönetimi (hem "Genel" mahkemeler hem de İş Mahkemeleri) Kudüs'te bulunan Mahkemeler İdaresi tarafından yürütülür. Hem Genel hem de İş mahkemeleri kağıtsız mahkemelerdir: mahkeme dosyalarının yanı sıra mahkeme kararlarının saklanması elektronik olarak gerçekleştirilir. İsrail'in Temel Yasası: İnsan Haysiyeti ve Özgürlüğü , İsrail'de insan haklarını ve özgürlüklerini savunmayı amaçlamaktadır . " Enklav yasası " nın bir sonucu olarak , İsrail medeni kanununun büyük bir kısmı İsrail yerleşim birimlerine ve işgal altındaki topraklarda yaşayan İsraillilere uygulanıyor. ^[414]

İdari bölümler

İsrail Devleti, mehozot (İbranice: מחוזות ; tekil: mahoz ) olarak bilinen altı ana idari bölgeye ayrılmıştır - Merkez , Hayfa , Kudüs , Kuzey , Güney ve Tel Aviv bölgelerinin yanı sıra Yahudiye ve Samiriye Bölgesi . Batı Şeria . Yahudiye ve Samiriye Bölgesi'nin tamamı ve Kudüs ile Kuzey bölgelerinin bir kısmı uluslararası olarak İsrail'in bir parçası olarak tanınmamaktadır. İlçeler ayrıca nafot olarak bilinen on beş alt bölgeye ayrılmıştır (İbranice: נפות ; tekil:nafa ) elli doğal bölgeye ayrılmıştır. ^[415]

Semt	Başkent	En büyük şehir	Nüfus [333]
			Yahudiler	Araplar	Toplam	Not
Kudüs	Kudüs		%67	%32	1.083.300	a
Kuzey	Nof HaGalil	Nasıra	%43	%54	1.401.300
Hayfa	Hayfa		%68	%26	996.300
merkez	Ramla	Rishon LeZion	%88	%8	2.115.800
Tel Aviv	Tel Aviv		%93	%2	1.388.400
Güneş ışığı	Beerşeba	Aşdod	%73	%20	1.244.200
Yahudiye ve Samiriye Bölgesi	Ariel	Modi'in Illit	%98	%0	399.300	b

^a Doğu Kudüs'teki 200.000'den fazla Yahudi ve 300.000'den fazla Arap dahil. ^[334]

^b Yalnızca İsrail vatandaşları.

İsrail işgali altındaki topraklar

İsrail ve Filistin topraklarında yönetim ve egemenliğe genel bakış

Bu kutu:

• görüş
• konuşmak
• Düzenle

Alan		tarafından yönetilmektedir	Yönetim otoritesinin tanınması	Egemenlik iddiası	Talebin tanınması
Gazze Şeridi		Filistin Ulusal Otoritesi (De jure) Hamas De Facto Tarafından Kontrol Ediliyor	Oslo II Anlaşmasının Tanıkları	Filistin Devleti	137 BM üyesi ülke
Batı Bankası	Filistin yerleşim bölgeleri ( A+B Alanları )	PA (şu anda Fetih liderliğindeki) ve İsrail ordusu
	Alan C	İsrail yerleşim bölgesi yasası ( İsrail yerleşimleri ) ve İsrail ordusu ( İsrail işgali altındaki Filistinliler )
	Doğu Kudüs	İsrail hükümeti	Honduras , Guatemala , Nauru ve Amerika Birleşik Devletleri		Çin , Rusya
Batı Kudüs			Avustralya , Rusya , Çek Cumhuriyeti , Honduras, Guatemala, Nauru ve Amerika Birleşik Devletleri	Doğu Kudüs ile birlikte uluslararası bir şehir olarak Birleşmiş Milletler	Çeşitli BM üye ülkeleri ve Avrupa Birliği ; ortak egemenlik de yaygın olarak desteklenir
Golan Tepeleri			Amerika Birleşik Devletleri	Suriye	Amerika Birleşik Devletleri dışındaki tüm BM üye ülkeleri
İsrail (uygun)			163 BM üyesi ülke	İsrail	163 BM üyesi ülke

1967'de Altı Gün Savaşı'nın bir sonucu olarak İsrail, Doğu Kudüs , Gazze Şeridi ve Golan Tepeleri dahil olmak üzere Batı Şeria'yı ele geçirdi ve işgal etti . İsrail ayrıca Sina Yarımadası'nı da ele geçirdi , ancak 1979 Mısır-İsrail barış anlaşmasının bir parçası olarak Mısır'a geri verdi . ^{[416] [ daha iyi kaynak gerekli ]} 1982 ve 2000 yılları arasında İsrail , Güvenlik Kuşağı olarak bilinen güney Lübnan'ın bir bölümünü işgal etti . İsrail'in bu toprakları ele geçirmesinden bu yana, İsrail yerleşimleriLübnan dışında her birinin içinde askeri tesisler inşa edildi.

Golan Tepeleri ve Doğu Kudüs , İsrail yasalarına göre tamamen İsrail'e dahil edildi, ancak uluslararası hukuka göre değil. İsrail her iki bölgeye de sivil hukuku uyguladı ve sakinlerine daimi ikamet statüsü ve vatandaşlık başvurusunda bulunma hakkı verdi . BM Güvenlik Konseyi, Golan Tepeleri ve Doğu Kudüs'ün ilhakını "geçersiz ve geçersiz" ilan etti ve bölgeleri işgal edilmiş olarak görmeye devam ediyor. ^{[417] [418]} Doğu Kudüs'ün gelecekteki herhangi bir barış anlaşmasındaki statüsü , zaman zaman müzakerelerde zor bir konu olmuşturİsrail, burayı hem kendi egemen bölgesi hem de başkentinin bir parçası olarak gördüğü için İsrail hükümetleri ile Filistinlilerin temsilcileri arasında.

Doğu Kudüs'ü hariç tutan Batı Şeria, İsrail yasalarında Yahudiye ve Samiriye Bölgesi olarak bilinir ; bölgede yaşayan yaklaşık 400.000 İsrailli yerleşimci İsrail nüfusunun bir parçası olarak kabul ediliyor, Knesset'te temsil ediliyor, İsrail'in medeni ve ceza kanunlarının büyük bir kısmı onlara uygulanıyor ve çıktıları İsrail ekonomisinin bir parçası olarak kabul ediliyor. ^{[419] [fn 4]} İsrail, toprak üzerindeki yasal hak talebinden asla vazgeçmeden veya bölgeyle bir sınır belirlemeden bilinçli olarak bölgeyi ilhak etmekten kaçındığından, toprağın kendisi İsrail yasalarına göre İsrail'in bir parçası olarak kabul edilmiyor. ^[419]İsrail araçları için İsrail'e uygun ve Batı Şeria arasında sınır yoktur. İsrail'in ilhaka siyasi muhalefeti, öncelikle Batı Şeria'nın Filistinli nüfusunu İsrail'e dahil etmenin algılanan "demografik tehdidinden" kaynaklanıyor. ^[419] İsrail yerleşimlerinin dışında, Batı Şeria doğrudan İsrail askeri yönetimi altında kalıyor ve bölgedeki Filistinliler İsrail vatandaşı olamıyor. Uluslararası toplum İsrail'in Batı Şeria'da egemenliği olmadığını savunuyor ve İsrail'in bölgeyi kontrol etmesini modern tarihin en uzun askeri işgali olarak görüyor. ^[422] Batı Şeria , Arapların BM kararını reddetmesinin ardından 1950'de Ürdün tarafından işgal edildi ve ilhak edildi.Filistin'de iki devlet kurmak. Bu ilhakı yalnızca İngiltere tanıdı ve Ürdün o zamandan beri toprak üzerindeki iddiasını FKÖ'ye devretti . Nüfus , 1948 Arap-İsrail Savaşı'ndaki mülteciler de dahil olmak üzere , çoğunlukla Filistinliler . ^[423] 1967'deki işgalinden 1993'e kadar bu topraklarda yaşayan Filistinliler İsrail askeri yönetimi altındaydı . İsrail-FKÖ tanıma mektuplarından bu yana, Filistin nüfusunun ve şehirlerinin çoğu, Filistin Yönetiminin iç yargı yetkisi altındadır.İsrail birkaç kez askerlerini yeniden konuşlandırmış ve huzursuzluk dönemlerinde tam askeri yönetimi eski durumuna getirmiş olsa da, yalnızca kısmi İsrail askeri kontrolü. İkinci İntifada sırasında artan saldırılara yanıt olarak İsrail hükümeti İsrail Batı Şeria bariyerini inşa etmeye başladı. ^[424] Tamamlandığında, bariyerin yaklaşık %13'ü Yeşil Hat üzerinde veya İsrail'de, %87'si Batı Şeria'da inşa edilecek. ^{[425] [426]}

Gazze Şeridi, İsrail yasalarına göre "yabancı bölge" olarak kabul ediliyor; ancak İsrail, Mısır ile birlikte Gazze Şeridi'ni karadan, havadan ve denizden abluka altına aldığından , uluslararası toplum İsrail'i işgalci güç olarak görmektedir. Gazze Şeridi 1948'den 1967'ye kadar Mısır tarafından, ardından 1967'den sonra İsrail tarafından işgal edildi . 2005'te İsrail'in tek taraflı geri çekilme planının bir parçası olarak İsrail , tüm yerleşimcilerini ve güçlerini bölgeden uzaklaştırdı, ancak Gazze Şeridi'nin kontrolünü elinde tutmaya devam ediyor. hava sahası ve sular. Çok sayıda uluslararası insani yardım kuruluşu ve BM'nin çeşitli organları dahil olmak üzere uluslararası toplum, Gazze'nin işgal altında olduğunu düşünüyor. ^{[427] [428] [429][430] [431]} 2007 Gazze Savaşı'nın ardından, Hamas'ın Gazze Şeridi'nde iktidara geldiği zaman, ^[432] İsrail , sınırındaki Gazze geçişlerininyanı sıra deniz ve hava yoluyla kontrolünü sıkılaştırdı ve insanların girmesini engelledi. ve insani saydığı münferit durumlar dışında bölgeden çıkmak. ^[432] Gazze'nin Mısır ile sınırı var ve İsrail, Avrupa Birliği ve Filistin Yönetimi arasındaki bir anlaşma, sınır geçişinin nasıl gerçekleşeceğini belirledi (Avrupalı ​​gözlemciler tarafından izlendi). ^[433]Filistin vatandaşlarına demokrasi uygulanması ve İsrail kontrolündeki Filistin topraklarında İsrail demokrasisinin seçici uygulanması eleştirildi. ^{[434] [435]}

BM'nin başlıca yargı organı olan Uluslararası Adalet Divanı, İsrail Batı Şeria bariyerinin inşasının yasallığı hakkındaki 2004 tarihli danışma görüşünde , Doğu Kudüs de dahil olmak üzere Altı Gün Savaşı'nda İsrail tarafından ele geçirilen toprakların, işgal edilmiş topraklardır. ^[436] Topraklarla ilgili müzakerelerin çoğu , "savaş yoluyla toprak edinilmesinin kabul edilemezliğini" vurgulayan ve ilişkilerin normalleşmesi karşılığında İsrail'i işgal altındaki topraklardan geri çekilmeye çağıran BM Güvenlik Konseyi'nin 242 sayılı Kararı temelinde gerçekleşti. Arap devletleriyle, " Barış için Toprak " olarak bilinen bir ilke . ^{[437] [438] [439]}Bazı gözlemcilere göre, İsrail işgal ^{[ 440 ]} ve sivillere karşı savaş suçları da dahil olmak üzere işgal altındaki topraklarda sistematik ve yaygın insan hakları ihlallerine ^{girişti . [441] [442] [443] [444]} İddialar , BM İnsan Hakları Konseyi tarafından ^[445] uluslararası insancıl hukuk ihlallerini içeriyor ^[446] , yerel sakinler tarafından "yönetim makamlarını bu tür ihlallerden sorumlu tutma konusunda sınırlı yetkiye sahip". ABD Dışişleri Bakanlığı , ^[447]Uluslararası Af Örgütü ve diğerleri ^{[448] [449] [450] [451] [452] [453]} tarafından kitlesel keyfi tutuklamalar, işkence, yasadışı öldürmeler, sistemik suistimaller ve cezasız kalma ve Filistin'in kendi kaderini tayin hakkının reddedilmesi . ^{[454] [455] [456] [457] [458]} Bu tür iddialara yanıt olarak, Başbakan Netanyahu ülkenin güvenlik güçlerini masumları teröristlerden korudukları için savundu ^[459] ve güvenlik güçlerinin eksikliği olarak nitelendirdiği şeyi küçümsediğini ifade etti. "suçlu katiller" tarafından işlenen insan hakları ihlalleriyle ilgili endişeler. ^[460] İsrailli yetkililer, bilim adamları gibi bazı gözlemciler,^[461] ABD'nin BM Büyükelçisi Nikki Haley ^{[462] [463]} ve BM genel sekreterleri Ban Ki-moon ^[464] ve Kofi Annan ^[465] daBM'nin İsrail'in görevi kötüye kullanmasıyla orantısız bir şekilde ilgilendiğini iddia ediyor. ^{[ aşırı detay? ]}

Uluslararası toplum , İsrail'in işgal altındaki topraklardaki yerleşimlerini uluslararası hukuka göre yasadışı olarak görüyor . ^[466] Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 2334 sayılı Kararı , 23 Aralık 2016'da BM Güvenlik Konseyi (BMGK) üyeleri tarafından 14-0 oyla kabul edildi ve ABD çekimser kaldı. Karar, İsrail'in yerleşim faaliyetinin uluslararası hukukun "açık bir ihlali" olduğunu , "yasal geçerliliği" olmadığını belirtiyor ve İsrail'in bu tür faaliyetleri durdurmasını ve Dördüncü Cenevre Sözleşmesi kapsamında işgalci bir güç olarak yükümlülüklerini yerine getirmesini talep ediyor . ^[467]

İsrail'in işgal altındaki topraklarda Filistinlilere yönelik muamelesi, İsrailli insan hakları grupları Yesh Din ve B'tselem ile Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü de dahil olmak üzere diğer uluslararası kuruluşlar tarafından apartheid suçundan suçlu olduğu yönünde suçlamalara yol açtı. İsrail içindeki Filistinlilere yönelik muamelesi de öyle. ^{[468] [469]}Af Örgütü'nün raporu İsrail, ABD, Birleşik Krallık, Hollanda ve Almanya'dan politikacılar ve hükümet temsilcileri tarafından eleştirilirken, Filistinliler, diğer devletlerden temsilciler ve Arap Birliği gibi kuruluşlar tarafından memnuniyetle karşılandı . ^{[470] [471] [472] [473] [474] [475]} 2021'de Orta Doğu üzerine akademik uzmanlar arasında yapılan bir anket, İsrail'i "tek-bir" olarak tanımlayan bu bilim adamlarının % 59'dan ^[476] %65'e çıktığını buldu. devlet gerçekliği apartheid'e benzer". ^[477]

Dış ilişkiler

İsrail, Birleşmiş Milletler'in 164 üye ülkesinin yanı sıra Vatikan , Kosova , Cook Adaları ve Niue ile diplomatik ilişkilerini sürdürüyor  . Dünya çapında 107 diplomatik misyona sahiptir ; ^[478] diplomatik ilişkisi olmayan ülkeler arasında Müslüman ülkelerin çoğu yer alıyor. ^[479] Arap Birliği'ndeki sadece birkaç ülke İsrail ile ilişkilerini normalleştirdi. Mısır ve Ürdün , 1979 ve 1994'te barış anlaşmaları imzaladılar., sırasıyla. 2020'nin sonlarında İsrail dört Arap ülkesiyle daha ilişkilerini normalleştirdi: Eylül'de Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn ( İbrahim Anlaşmaları olarak bilinir ), ^[480] Sudan Ekim'de ^[481] ve Aralık'ta Fas . ^[482] İsrail ile Mısır arasındaki barış anlaşmasına rağmen, İsrail hala Mısırlılar arasında geniş çapta bir düşman ülke olarak görülüyor. ^[483] İran , Pehlevi hanedanlığı ^[484] döneminde İsrail ile diplomatik ilişkilere sahipti , ancak İslam Devrimi sırasında İsrail'i tanımasını geri çekti . ^[485]İsrail vatandaşları , İçişleri Bakanlığı'nın izni olmadan Suriye, Lübnan, Irak, Suudi Arabistan ve Yemen'i (İsrail'in 1948 Arap-İsrail Savaşı'nda savaştığı ve İsrail'in barış anlaşmasının olmadığı ülkeler) ziyaret edemezler . ^[486] 2008-09 Gazze Savaşı'nın bir sonucu olarak , Moritanya, Katar, Bolivya ve Venezüella İsrail ile siyasi ve ekonomik bağları askıya aldı, ^[487] Bolivya 2019'da bağlarını yeniledi. ^[488] Çin , her iki İsrail ile de iyi ilişkiler sürdürüyor. ve Arap dünyası. ^[489]

Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği , İsrail Devletini tanıyan ilk iki ülkeydi ve aynı anda tanıma ilan ettiler. ^[490] Sovyetler Birliği ile diplomatik ilişkiler, Altı Gün Savaşı'nın ardından 1967'de koptu ve Ekim 1991'de yenilendi. ^[491] Amerika Birleşik Devletleri İsrail'i "Orta Doğu'daki en güvenilir ortağı" olarak görüyor ^[492] "ortak demokratik değerlere, dini yakınlıklara ve güvenlik çıkarlarına" dayalıdır. ^[493] Birleşik Devletler, 1967'den bu yana Dış Yardım Yasası kapsamında İsrail'e 68 milyar dolar askeri yardım ve 32 milyar dolar hibe sağladı(1962 ile başlayan dönem), ^[494] 2003 yılına kadar o dönem için diğer tüm ülkelerden daha fazla. ^{[494] [495] [496]} Ankete katılan Amerikalıların çoğu aynı zamanda İsrail hakkında tutarlı bir şekilde olumlu görüşlere sahipti. ^{[497] [498]} Birleşik Krallık, Filistin Mandası nedeniyle İsrail ile "doğal" bir ilişkiye sahip olarak görülüyor. ^[499] İki ülke arasındaki ilişkiler, eski başbakan Tony Blair'in iki devletli bir çözüm için gösterdiği çabalarla da güçlendi. 2007 yılına kadar ^[update]Almanya , İsrail devletine ve İsrail Holokost'undan kurtulan bireysel kişilere 25 milyar avro tazminat ödemişti. ^[500]İsrail, AB'yi ve komşularını yakınlaştırmayı amaçlayan Avrupa Birliği'nin Avrupa Komşuluk Politikası'na (ENP) dahil edilmiştir. ^[501]

Türkiye ve İsrail 1991 yılına kadar tam diplomatik ilişkiler kurmamış olsalar da, ^[502] Türkiye 1949'da İsrail'i tanımasından bu yana Yahudi devleti ile işbirliği yapmıştır. Türkiye'nin bölgedeki diğer Müslüman çoğunluklu uluslarla olan bağları zaman zaman Arapların baskısına yol açmıştır. ve Müslüman devletler İsrail ile ilişkilerini yumuşatmak için. ^[503] Türkiye ve İsrail arasındaki ilişkiler, 2008-09 Gazze Savaşı ve İsrail'in Gazze filosuna düzenlediği baskının ardından gerilemeye başladı . ^[504] Yunanistan ve İsrail arasındaki ilişkiler, İsrail-Türkiye ilişkilerinin gerilemesi nedeniyle 1995'ten beri iyileşmiştir. ^[505] İki ülkenin bir savunma işbirliği anlaşması var ve 2010 yılında,İsrail Hava Kuvvetleri , Uvda üssünde düzenlediği ortak tatbikatta Yunanistan'ın Yunan Hava Kuvvetlerini ağırladı . Leviathan gaz sahasına odaklanan Kıbrıs-İsrail ortak petrol ve gaz aramaları , Kıbrıs ile güçlü bağları göz önüne alındığında Yunanistan için önemli bir faktör . ^[506] Dünyanın en uzun deniz altı elektrik kablosu olan EuroAsia Interconnector'da yapılan işbirliği, Kıbrıs ve İsrail arasındaki ilişkileri güçlendirdi . ^[507]

Azerbaycan , İsrail ile ikili stratejik ve ekonomik ilişkiler geliştiren az sayıdaki Müslüman ülkeden biridir . Azerbaycan, İsrail'e petrol ihtiyacının önemli bir kısmını sağlıyor ve İsrail, Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinin modernleşmesine yardımcı oldu . Hindistan, 1992'de İsrail ile tam diplomatik ilişkiler kurdu ve o zamandan beri ülke ile güçlü bir askeri, teknolojik ve kültürel ortaklığı teşvik etti. ^[508] İsrail Dışişleri Bakanlığı adına 2009 yılında yapılan bir ankette Hindistan, ankete katılan diğer 12 ülkeden daha fazla İsrail yanlısı olarak listelendi. ^{[509] [510]} Hindistan, İsrail askeri teçhizatının en büyük müşterisive İsrail, Rusya'dan sonra Hindistan'ın en büyük ikinci askeri ortağıdır. ^[511] Etiyopya , ortak siyasi, dini ve güvenlik çıkarları nedeniyle İsrail'in Afrika'daki ana müttefikidir. ^[512] İsrail, Etiyopya'ya sulama projeleri konusunda uzmanlık sağlıyor ve İsrail'de binlerce Etiyopyalı Yahudi yaşıyor .

İsrail, dünya çapındaki afetlere acil yardım ve insani müdahale ekipleri sağlama konusunda bir geçmişe sahiptir. ^[513] 1955'te İsrail, Burma'da dış yardım programına başladı. Programın odak noktası daha sonra Afrika'ya kaydı. ^[514] İsrail'in insani yardım çabaları resmen 1957'de İsrail'in Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı Mashav'ın kurulmasıyla başladı . ^[515] Bu erken dönemde, İsrail'in yardımı Afrika'ya yapılan toplam yardımın yalnızca küçük bir yüzdesini temsil ederken, programı kıta genelinde iyi niyet yaratmada etkiliydi; ancak 1967 savaşının ardından ilişkiler soğudu. ^[516] İsrail'in dış yardım programı daha sonra odağını Latin Amerika'ya kaydırdı. ^[514]1970'lerin sonlarından bu yana İsrail'in dış yardımı giderek azaldı, ancak son yıllarda İsrail Afrika'ya yardımını yeniden sağlamaya çalıştı. ^[517] İsrail hükümetiyle birlikte çalışan ek İsrailli insani yardım ve acil müdahale grupları var; 14 İsrail kuruluşu ve Kuzey Amerikalı Yahudi grupları tarafından yürütülen ortak bir program olan IsraAid , ^[518] ZAKA , ^[519] The Fast Israel Rescue and Search Team (FIRST), ^[520] İsrail Uçan Yardımı (IFA), ^[521] Bir Çocuğun Kalbini Kurtar (SACH) ^[522] ve Latet . ^[523]1985 ve 2015 yılları arasında İsrail, IDF arama ve kurtarma birimi olan İç Cephe Komutanlığı'ndan 22 ülkeye 24 delegasyon gönderdi. ^[524] Halihazırda İsrail dış yardımı , kalkınma yardımına GSMH'sının %0,1'inden daha azını harcayarak OECD ülkeleri arasında alt sıralarda yer almaktadır . ^{[ alıntı gerekli ]} BM %0.7'lik bir hedef belirledi. 2015 yılında altı ülke BM hedefine ulaştı. ^[525] Ülke, 2018 Dünya Bağışlama Endeksi'nde 38. sırada yer aldı . ^[526]

Askeri

İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), İsrail güvenlik güçlerinin tek askeri kanadıdır ve Kabine'ye bağlı Genelkurmay Başkanı Ramatkal tarafından yönetilmektedir . IDF ordu , hava kuvvetleri ve donanmadan oluşuyor . 1948 Arap-İsrail Savaşı sırasında , devletin kurulmasından önce gelen paramiliter örgütleri (başlıca Haganah ) konsolide ederek kuruldu. ^[527] IDF aynı zamanda askeri istihbarat birimleriyle çalışan Askeri İstihbarat Müdürlüğünün ( Aman ) kaynaklarından da yararlanıyor.Mossad ve Shabak . ^[528] İsrail Savunma Kuvvetleri, kısa tarihinde birçok büyük savaşa ve sınır çatışmasına karıştı ve bu, onu dünyanın en savaş eğitimli silahlı kuvvetlerinden biri haline getirdi. ^{[529] [530]}

İsraillilerin çoğu 18 yaşında askere alınır. Erkekler iki yıl sekiz ay, kadınlar iki yıl askerlik yapar. ^[531] Zorunlu hizmetin ardından, İsrailli erkekler yedek güçlere katılır ve genellikle kırklı yaşlarına kadar her yıl birkaç haftaya kadar yedek görev yaparlar. Çoğu kadın rezerv vergisinden muaftır. İsrail'in Arap vatandaşları ( Dürziler hariç ) ve tam zamanlı dini çalışmalar yapanlar askerlik hizmetinden muaftır , ancak yeşiva öğrencilerinin muafiyeti İsrail toplumunda uzun yıllardır bir çekişme kaynağı olmuştur. ^{[532] [533]}Çeşitli gerekçelerle muafiyet alanlar için bir alternatif , hastanelerde, okullarda ve diğer sosyal refah çerçevelerinde bir hizmet programını içeren Sherut Leumi veya ulusal hizmettir. ^[534] Zorunlu askerlik programının bir sonucu olarak, IDF yaklaşık 176.500 aktif birlik ve ilave 465.000 yedek asker bulunduruyor ve İsrail'e dünyanın en yüksek askeri eğitimli vatandaş yüzdesinden birini veriyor . ^[41]

Ülkenin ordusu , İsrail'de tasarlanan ve üretilen yüksek teknolojili silah sistemlerinin yanı sıra bazı yabancı ithalatlara da büyük ölçüde güveniyor. Arrow füzesi , dünyanın birkaç operasyonel anti-balistik füze sisteminden biridir. ^[535] Python havadan havaya füze serisi, genellikle askeri tarihindeki en önemli silahlardan biri olarak kabul edilir. ^[536] İsrail'in Spike füzesi, dünyada en çok ihraç edilen tanksavar güdümlü füzelerden (ATGM'ler) biridir. ^[537] İsrail'in Demir KubbesiFüzesavar hava savunma sistemi , Gazze Şeridi'nden Filistinli militanlar tarafından yüzlerce Kassam , 122 mm Grad ve Fajr-5 topçu roketinin önünü kestikten sonra dünya çapında beğeni topladı. ^{[538] [539]} Yom Kippur Savaşı'ndan bu yana İsrail bir keşif uyduları ağı geliştirdi . ^[540] Ofeq programının başarısı, İsrail'i bu tür uyduları fırlatabilen yedi ülkeden biri haline getirdi. ^[541]

İsrail'in nükleer silahlara sahip olduğuna yaygın olarak inanılıyor ^[542] ve 1993 tarihli bir rapora göre, kimyasal ve biyolojik kitle imha silahları . ^{[543] [ güncelleme gerekiyor ]} İsrail, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması'nı imzalamadı ^[544] ve nükleer yeteneklerine yönelik kasıtlı bir belirsizlik politikası sürdürüyor. ^[545] İsrail Donanması'nın Dolphin denizaltılarının , ikinci vuruş yeteneği sunan nükleer Popeye Turbo füzeleri ile donanmış olduğuna inanılıyor . ^[546] Körfez Savaşı'ndan beri1991'de İsrail, Irak'ın Scud füzeleri tarafından saldırıya uğradığında , İsrail'deki tüm evlerde, kimyasal ve biyolojik madde geçirmeyen , güçlendirilmiş bir güvenlik odası olan Merkhav Mugan'ın olması gerekiyor. ^[547]

İsrail'in kuruluşundan bu yana, askeri harcamalar ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasının önemli bir bölümünü oluşturdu ve 1975'te GSYİH'nın %30,3'ü savunmaya harcandı. ^[548] 2016'da İsrail , GSYİH'nın yüzdesi olarak savunma harcamalarına göre dünyada 6. sırada yer aldı. , % 5,7 ile ^[549] ve toplam askeri harcamada 15. , 18 milyar dolar ile. ^[550] 1974'ten bu yana ABD, İsrail'e askeri yardımda özellikle dikkate değer bir katkıda bulunuyor . ^[551] Bir mutabakat zaptı kapsamında2016'da imzalanan ABD'nin, 2018'den 2028'e kadar ülkeye yılda 3,8 milyar dolar veya İsrail'in savunma bütçesinin yaklaşık %20'sini sağlaması bekleniyor. ^[552] İsrail 2017'de silah ihracatında dünya çapında 5. sırada yer aldı. ^[553] Çoğunluk İsrail'in silah ihracatı güvenlik nedenleriyle bildirilmiyor. ^[554] İsrail, 2017'de barışçıllık açısından 163 ülke arasında 144. sırada yer alarak Küresel Barış Endeksi'nde sürekli olarak düşük derecelendirildi. ^[555]

ekonomi

İsrail, ekonomik ve endüstriyel kalkınmada Batı Asya ve Orta Doğu'daki en gelişmiş ülke olarak kabul ediliyor . ^{[556] [557]} İsrail'in kaliteli üniversite eğitimi ve yüksek motivasyonlu ve eğitimli bir nüfusun oluşturulması, ülkenin yüksek teknoloji patlamasını ve hızlı ekonomik kalkınmasını teşvik etmekten büyük ölçüde sorumludur. ^[370] 2010 yılında OECD'ye katıldı . ^{[38] [558]} Ülke, Dünya Ekonomik Forumu'nun Küresel Rekabet Edebilirlik Raporu'nda ^[559] 20. sırada ve Dünya Bankası'nın İş Yapma Kolaylığı'nda 35. sırada yer alıyorindeks . ^[560] İsrail ayrıca yüksek vasıflı istihdamdaki insanların payına göre dünyada 5. sırada yer aldı. ^[561] İsrail ekonomik verileri, Golan Tepeleri, Doğu Kudüs ve Batı Şeria'daki İsrail yerleşimleri dahil olmak üzere İsrail'in ekonomik bölgesini kapsamaktadır. ^[420]

Sınırlı doğal kaynaklara rağmen , son on yılda tarım ve sanayi sektörlerinin yoğun gelişimi, İsrail'i tahıl ve sığır eti dışında gıda üretiminde büyük ölçüde kendi kendine yeterli hale getirdi. İsrail'e 2020'de toplam 96,5 milyar dolarlık ithalat, hammaddeler, askeri teçhizat, yatırım malları, ham elmaslar, yakıtlar, tahıl ve tüketim mallarını içeriyor. ^[283] Önde gelen ihracatlar arasında makine ve teçhizat, yazılım, kesme elmaslar , tarım ürünleri, kimyasallar, tekstil ve konfeksiyon; 2020'de İsrail ihracatı 114 milyar dolara ulaştı. ^[283] İsrail Bankası 173 milyar dolarlık döviz rezervine sahip . ^[283]1970'lerden bu yana İsrail, ABD'den askeri yardımın yanı sıra , şu anda İsrail'in dış borcunun kabaca yarısını oluşturan kredi garantileri şeklinde ekonomik yardım aldı . İsrail, gelişmiş dünyadaki en düşük dış borçlardan birine sahip ve 2015'te 69 milyar dolar fazla olan net dış borç ( yurtdışındaki varlıklara karşı yükümlülükler ) açısından bir borç veren konumunda . ^{[563][update]}

İsrail, Amerika Birleşik Devletleri'nden sonra dünyanın en büyük ikinci startup şirketine ^[564] ve ABD ve Çin'den sonra NASDAQ listesindeki üçüncü en büyük şirket sayısına sahiptir . ^[565] Intel ^[566] ve Microsoft ^[567] ilk denizaşırı araştırma ve geliştirme tesislerini İsrail'de ve IBM , Google , Apple , Hewlett-Packard , Cisco Systems , Facebook ve diğer yüksek teknolojili çok uluslu şirketlerde kurdu. Motorola açıldıÜlkedeki araştırma ve geliştirme merkezleri . 2007'de Amerikalı yatırımcı Warren Buffett'in holding şirketi Berkshire Hathaway , İsrailli bir şirket olan Iscar'ı Amerika Birleşik Devletleri dışındaki ilk satın alımını 4 milyar dolara satın aldı. ^[568]

İsrail'de çalışma günleri Pazar'dan Perşembe'ye (beş günlük çalışma haftası için) veya Cuma'dır (altı günlük çalışma haftası için). Şabat'a göre, Cuma gününün iş günü olduğu ve nüfusun çoğunluğunun Yahudi olduğu yerlerde Cuma, genellikle kışın 14:00'e veya yazın 16:00'ya kadar süren "kısa bir gün"dür . Dünyanın çoğunluğu ile çalışma haftasını ayarlamak ve Pazar gününü çalışma dışı bir gün haline getirmek, diğer günlerin çalışma süresini uzatmak veya Cuma gününü iş günü olarak Pazar ile değiştirmek için çeşitli öneriler gündeme getirildi. ^[569]

Bilim ve Teknoloji

İsrail'in yazılım, iletişim ve yaşam bilimlerinde en son teknolojileri geliştirmesi, Silikon Vadisi ile karşılaştırmalar yapılmasına neden oldu . ^{[570] [571]} İsrail, GSYİH'nın yüzdesi olarak araştırma ve geliştirme harcamalarında dünyada ilk sırada . ^[43] Küresel İnovasyon Endeksi'nde 2019'da 10. ve 2019 Bloomberg İnovasyon Endeksi'nde 5. sırada yer alırken, 2021'de Küresel İnovasyon Endeksi'nde 15. sırada yer alıyor . ^{[572] [573] [574] [575] [576] [46]}İsrail, 10.000 çalışan başına 140 bilim insanı, teknisyen ve mühendise sahip, bu da dünyadaki en yüksek sayı, karşılaştırma için ABD'nin 100.000 çalışan başına 85'i. ^{[577] [578] [579]} İsrail 2004'ten beri altı Nobel Ödülü sahibi bilim insanı üretti ^[580] ve sıklıkla dünyada kişi başına en yüksek bilimsel makale oranına sahip ülkelerden biri olarak gösteriliyor. ^{[581] [582] [583]} İsrail, 2000 yılından bu yana kişi başına düşen kök hücre araştırma makalelerinde dünyaya liderlik ediyor . ^[584] İsrail üniversiteleri bilgisayar bilimlerinde en iyi 50 dünya üniversitesi arasında yer alıyor ( Technion veTel Aviv Üniversitesi ), matematik ( Kudüs İbrani Üniversitesi ) ve kimya ( Weizmann Bilim Enstitüsü ). ^[395]

2012'de İsrail, Futron'un Uzay Rekabet Edebilirlik Endeksi tarafından dünyada dokuzuncu sırada yer aldı . ^[585] İsrail Uzay Ajansı , tüm İsrail uzay araştırma programlarını bilimsel ve ticari amaçlarla koordine eder ve en az 13 ticari, araştırma ve casus uydusunu yerli olarak tasarlamış ve inşa etmiştir. ^[586] İsrail'in bazı uyduları dünyanın en gelişmiş uzay sistemleri arasında yer alıyor. ^[587] Shavit , İsrail tarafından küçük uyduları düşük Dünya yörüngesine fırlatmak için üretilmiş bir uzay fırlatma aracıdır . ^[588] İlk olarak 1988'de piyasaya sürüldü ve İsrail'i sekizinci ulus yaptıbir uzay fırlatma kabiliyetine sahip olmak. 2003 yılında Ilan Ramon , Columbia Uzay Mekiği'nin ölümcül görevi olan STS-107'nin yük uzmanı olarak görev yapan İsrail'in ilk astronotu oldu . ^[589]

Ülkede devam eden su sıkıntısı, su koruma tekniklerinde yeniliği teşvik etti ve İsrail'de önemli bir tarımsal modernizasyon olan damla sulama icat edildi . İsrail ayrıca tuzdan arındırma ve su geri dönüşümünde teknolojik olarak ön saflarda yer alıyor . Sorek tuzdan arındırma tesisi , dünyadaki en büyük deniz suyu ters ozmoz (SWRO) tuzdan arındırma tesisidir . ^[590] 2014 itibariyle, İsrail'in tuzdan arındırma programları İsrail'in içme suyunun kabaca %35'ini sağladı ve 2015 yılına kadar %40'ını ve 2050 yılına kadar %70'ini sağlaması bekleniyor. ^[591]2015 itibariyle, ^[update]İsrail'deki evlerin, tarımın ve sanayinin kullandığı suyun yüzde 50'den fazlası yapay olarak üretiliyor. ^[592] Ülke, dünyanın her yerinden binlerce insanı çeken yıllık Su Teknolojisi ve Çevre Kontrolü Sergisi ve Konferansı'na (WATEC) ev sahipliği yapıyor. ^{[593] [594]} 2011'de İsrail'in su teknolojisi endüstrisi , on milyonlarca dolarlık yıllık ürün ve hizmet ihracatıyla yılda yaklaşık 2 milyar dolar değerindeydi. Ters ozmoz teknolojisindeki yeniliklerin bir sonucu olarak, İsrail önümüzdeki yıllarda net su ihracatçısı olmaya hazırlanıyor. ^[595]

İsrail güneş enerjisini benimsedi ; mühendisleri güneş enerjisi teknolojisinin en ileri noktasındadır ^[597] ve güneş enerjisi şirketleri dünya çapında projeler üzerinde çalışmaktadır. ^{[598] [599]} İsrail'deki evlerin %90'ından fazlası sıcak su için güneş enerjisi kullanıyor, bu dünyadaki kişi başına düşen en yüksek oran. ^{[304] [600]} Hükümet rakamlarına göre, ülke ısınmada güneş enerjisi kullanımı nedeniyle yıllık elektrik tüketiminin %8'ini tasarruf ediyor. ^[601] Coğrafi enlemindeki yüksek yıllık güneş ışınımı , Negev Çölü'nde uluslararası üne sahip bir güneş araştırma ve geliştirme endüstrisi için ideal koşullar yaratır.. ^{[597] [598] [599]} İsrail , araba akülerinin şarj edilmesini ve değiştirilmesini kolaylaştırmak için ülke çapında bir şarj istasyonu ağını içeren modern bir elektrikli araba altyapısına sahipti. Bunun İsrail'in petrol bağımlılığını azaltacağı ve yalnızca elektrik pilleriyle çalışan arabaları kullanan yüzlerce İsrailli sürücünün yakıt maliyetlerini düşüreceği düşünülüyordu. ^{[602] [603] [604]} İsrail modeli birkaç ülke tarafından inceleniyor ve Danimarka ve Avustralya'da uygulanıyordu. ^[605] Ancak İsrail'in çığır açan elektrikli otomobil şirketi Better Place 2013'te kapandı. ^[606]

Toplu taşıma

İsrail'in 19.224 kilometre (11.945 mil) asfalt yolu , ^[607] ve 3 milyon motorlu aracı var. ^[608] 1000 kişiye düşen motorlu taşıt sayısı 365 olup gelişmiş ülkelere göre oldukça düşüktür. ^[608] İsrail'in tarifeli güzergahlarda 5.715 otobüsü var, ^[609] en büyüğü ve en eskisi Egged olan ve ülkenin çoğuna hizmet veren birkaç taşıyıcı tarafından işletiliyor. ^[610] Demiryolları 1.277 kilometre (793 mil) boyunca uzanır ve yalnızca devlete ait İsrail Demiryolları tarafından işletilir . ^[611]1990'ların başından ortalarına kadar olan büyük yatırımların ardından, yılda tren yolcu sayısı 1990'da 2,5 milyondan 2015'te 53 milyona; demiryolları da yılda 7,5 milyon ton yük taşıyor. ^[611]

İsrail'e iki uluslararası havalimanı hizmet veriyor : Ülkenin Tel Aviv yakınlarındaki ana uluslararası hava yolculuğu merkezi olan Ben Gurion Havalimanı ve en güneydeki liman kenti Eilat'a hizmet veren Ramon Havalimanı . Birkaç küçük iç havaalanı da var. ^{[612] [ daha iyi kaynak gerekli ]} İsrail'in en büyük havalimanı olan Ben Gurion, 2015'te 15 milyondan fazla yolcuya hizmet verdi. [ ^613] Akdeniz kıyısında, Hayfa Limanı ülkenin en eski ve en büyük limanı iken, Aşdod Limanı , ülkenin en eski ve en büyük limanıdır. dünyada açık deniz üzerine kurulmuş birkaç derin su limanı. ^[612]Bunlara ek olarak, daha küçük olan Eilat Limanı, Kızıldeniz'de yer almakta ve ağırlıklı olarak Uzak Doğu ülkeleriyle ticaret için kullanılmaktadır. ^[612]

Turizm

Turizm, özellikle inanç turizmi , ülkenin ılıman iklimi, plajları , arkeolojik , diğer tarihi ve İncil'deki yerleri ve turistleri de çeken eşsiz coğrafyası ile İsrail'de önemli bir endüstridir. İsrail'in güvenlik sorunları sektöre zarar verdi, ancak gelen turist sayısı toparlanıyor. ^[614] 2017'de İsrail'i ziyaret eden 3,6 milyon turist rekoru 2016'dan bu yana yüzde 25 büyüme sağladı ve İsrail ekonomisine 20 milyar NIS katkıda bulundu. ^{[615] [616] [617] [618]}

Enerji

İsrail, 2004 yılında kendi açık deniz gaz sahalarından doğal gaz üretmeye başladı. 2005 ve 2012 yılları arasında İsrail , 2011–14 Mısır Krizi nedeniyle sona eren al- Ariş-Aşkelon boru hattı aracılığıyla Mısır'dan gaz ithal etti . 2009 yılında , İsrail kıyılarında bir doğal gaz rezervi olan Tamar bulundu. 2010 yılında ikinci bir doğal gaz rezervi olan Leviathan keşfedildi. ^[619] Bu iki alandaki doğal gaz rezervleri (Leviathan'ın yaklaşık 19 trilyon fit küpü vardır) İsrail enerjisini 50 yıldan fazla bir süre için güvenli hale getirebilir. 2013 yılında İsrail, Tamar sahasından ticari doğal gaz üretimine başladı. 2014 itibariyle , İsrail 7,5 milyar metreküpten (bcm) fazla su üretti.^[update]yılda doğalgaz . ^[620] İsrail'in 2016'nın başı itibariyle 199 milyar metreküp (bcm) kanıtlanmış doğal gaz rezervi vardı. ^[621]

Ketura Sun , İsrail'in ilk ticari güneş enerjisi sahasıdır. 2011'in başlarında Arava Power Company tarafından Kibbutz Ketura'da inşa edilen Ketura Sun, yirmi dönümlük bir alanı kaplıyor ve 4,95 megawatt (MW) tutarında yeşil enerji üretmesi bekleniyor . Saha , yılda yaklaşık 9 gigawatt-saat (GWh) elektrik üretecek olan Suntech tarafından yapılan 18.500 fotovoltaik panelden oluşuyor. ^[622] Önümüzdeki yirmi yıl içinde, saha yaklaşık 125.000 metrik ton karbon dioksit üretimini yedekleyecek. ^[623] Saha 15 Haziran 2011'de açıldı. ^[624] 22 Mayıs 2012'de Arava Power CompanyArava ve Negev'de inşa edilecek 780 milyon NIS veya yaklaşık 204 milyon $ değerinde 8 proje için ilave 58,5 MW'lık ek bir mali kapanışa ulaştığını açıkladı. ^[625]

Emlak

İsrail'deki konut fiyatları, bir daire satın almak için gereken ortalama 150 maaşla ^[626] ilk üçte listeleniyor . ^[627] 2022 itibariyle, İsrail'de yıllık 50.000'den fazla artışla yaklaşık 2,7 milyon mülk var. ^[628] Ancak, konut talebi arzı aşıyor, 2021 itibariyle yaklaşık 200.000 daire sıkıntısı ^[629] ve dolayısıyla ev fiyatları yükseliyor. Sonuç olarak, 2021 yılına kadar konut fiyatları %5,6 arttı. ^[630] Yüksek fiyatlar İsraillilerin mülk satın almasını engellemiyor. 2021'de İsrailliler, ipoteklerde 2020'ye göre %50 artışla 116,1 milyar NIS'lik rekor kırdı. ^[631]

Kültür

İsrail'in farklı kültürü, nüfusunun çeşitliliğinden kaynaklanmaktadır. Dünyanın dört bir yanındaki diaspora topluluklarından Yahudiler, kültürel ve dini geleneklerini yanlarında getirerek, Yahudi gelenek ve inançlarının eridiği bir pota yarattı. ^[632] Arap etkileri, mimari , ^[635] müzik , ^[636] ve mutfak gibi ^{[633] [634]} birçok kültürel alanda mevcuttur . ^[637] İsrail, yaşamın İbrani takvimi etrafında döndüğü dünyadaki tek ülkedir . İş ve okul tatilleri Yahudi bayramları tarafından belirlenir ve resmi dinlenme günü Cumartesi'dir. Yahudi Şabat . ^[638]

Edebiyat

İsrail edebiyatı , 19. yüzyılın ortalarından beri konuşulan bir dil olarak İbranice'nin rönesansının bir parçası olarak , öncelikle İbranice yazılmış şiir ve nesirdir, ancak küçük bir edebiyat grubu İngilizce gibi diğer dillerde yayınlanmıştır. Yasaya göre, İsrail'de yayınlanan tüm basılı eserlerin iki nüshası, Kudüs İbrani Üniversitesi'ndeki İsrail Ulusal Kütüphanesinde saklanmalıdır . 2001 yılında kanun, ses ve video kayıtlarını ve diğer yazılı olmayan medyayı içerecek şekilde değiştirilmiştir. ^[639] 2016 yılında kütüphaneye aktarılan 7.300 kitabın yüzde 89'u İbranice idi. ^[640]

1966'da Shmuel Yosef Agnon , Nobel Edebiyat Ödülü'nü Alman Yahudi yazar Nelly Sachs ile paylaştı . ^[641] Önde gelen İsrailli şairler Yehuda Amichai , Nathan Alterman , Leah Goldberg ve Rachel Bluwstein olmuştur . Uluslararası üne sahip çağdaş İsrailli romancılar arasında Amos Oz , Etgar Keret ve David Grossman bulunmaktadır . İsrailli-Arap hicivci Sayed Kashua (İbranice yazıyor) da uluslararası alanda tanınıyor. ^{[ kaynak belirtilmeli ]} İsrail aynı zamanda Emile Habibi'nin de evi olmuştur.Saeed'in Gizli Yaşamı: Kötümser ve diğer yazıları adlı romanı ona Arap edebiyatı dalında İsrail ödülünü kazandırdı. ^{[642] [643]}

Müzik ve dans

İsrail müziği , dünyanın her yerinden müzikal etkiler içerir; Mizrahi ve Sefarad müziği , Hasidik melodiler, Yunan müziği , caz ve pop rock , müzik sahnesinin bir parçasıdır. ^{[644] [645]} İsrail'in dünyaca ünlü ^{[646] [647]} orkestraları arasında yetmiş yılı aşkın süredir faaliyet gösteren ve bugün her yıl iki yüzden fazla konser veren İsrail Filarmoni Orkestrası da bulunmaktadır. ^[648] Itzhak Perlman , Pinchas Zukerman ve Ofra Hazaİsrail doğumlu uluslararası üne sahip müzisyenler arasındadır. İsrail, 1973'ten beri neredeyse her yıl Eurovision Şarkı Yarışması'na katılarak yarışmayı dört kez kazandı ve iki kez ev sahipliği yaptı. ^{[649] [650]} Eilat 1987'den beri her yaz kendi uluslararası müzik festivali olan Kızıldeniz Caz Festivali'ne ev sahipliği yapıyor. ^[651] Ülkenin "İsrail Ülkesi Şarkıları" olarak bilinen kanonik türküleri , deneyimlerle ilgileniyor Yahudi vatanını inşa eden öncülerden. ^[652]

Sinema ve tiyatro

On İsrail filmi , İsrail'in kuruluşundan bu yana Akademi Ödülleri'nde Yabancı Dilde En İyi Film dalında son aday oldu . 2009 filmi Ajami , bir İsrail filminin art arda üçüncü adaylığıydı. ^[653] Filistinli İsrailli film yapımcıları, Muhammed Bakri'nin 2002 filmi Cenin, Cenin ve Suriyeli Gelin gibi Arap-İsrail çatışması ve Filistinlilerin İsrail içindeki statüsü ile ilgili bir dizi film yaptılar . ^{[ alıntı gerekli ]}

Doğu Avrupa'daki Yidiş tiyatrosunun güçlü tiyatro geleneklerini sürdüren İsrail, canlı bir tiyatro sahnesini sürdürüyor. 1918'de Tel Aviv'de kurulan Habima Tiyatrosu , İsrail'in en eski repertuar tiyatrosu topluluğu ve ulusal tiyatrosudur. ^[654]

medya

Freedom House tarafından hazırlanan 2017 Basın Özgürlüğü yıllık raporu, İsrail'i Orta Doğu ve Kuzey Afrika'nın en özgür ülkesi ve dünya genelinde 64. sıraya koydu. ^[655] Sınır Tanımayan Gazeteciler tarafından hazırlanan 2017 Basın Özgürlüğü Endeksi'nde İsrail (2013'ten bu yana "İsrail'in dünya dışı" sıralaması dahil) ^[656] , Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde birinci olmak üzere 180 ülke arasında 91. sırada yer aldı. ^[657]

Müzeler

Kudüs'teki İsrail Müzesi , İsrail'in en önemli kültür kurumlarından biridir ^[658] ve Ölü Deniz Parşömenleri ^[659] ile birlikte geniş bir Musevilik ve Avrupa sanatı koleksiyonuna ev sahipliği yapar . ^[658] İsrail'in ulusal Holokost müzesi Yad Vashem , Holokost ile ilgili bilgilerin dünya merkezi arşividir. ^[660] Tel Aviv Üniversitesi kampüsündeki Beit Hatfutsot ("Diaspora Evi"), dünyadaki Yahudi topluluklarının tarihine adanmış etkileşimli bir müzedir. ^[661]Büyük şehirlerdeki büyük müzelerin yanı sıra birçok kasaba ve kibbutzda da kaliteli sanat mekanları bulunmaktadır . Kibbutz'daki Mishkan LeOmanut Ein Harod Meuhad , ülkenin kuzeyindeki en büyük sanat müzesidir. ^[662]

İsrail, dünyada kişi başına en fazla müze düşen ülkedir. ^[663] Her ikisi de Kudüs'te bulunan Rockefeller Müzesi ve LA Mayer İslam Sanatları Enstitüsü de dahil olmak üzere birçok İsrail müzesi İslam kültürüne adanmıştır . Rockefeller, Osmanlı ve Orta Doğu tarihinin diğer dönemlerine ait arkeolojik kalıntılar konusunda uzmanlaşmıştır. Aynı zamanda Batı Asya'da bulunan Galilee Man adlı ilk insansı fosil kafatasının da evidir . ^[664] Kafatasının bir alçısı İsrail Müzesi'nde sergileniyor. ^[665]

Yerel mutfak

İsrail mutfağı , yerel yemeklerin yanı sıra diasporadan göçmenler tarafından ülkeye getirilen Yahudi mutfağını da içermektedir . 1948'de devletin kuruluşundan bu yana ve özellikle 1970'lerin sonundan beri, bir İsrail füzyon mutfağı gelişti. ^[666] İsrail mutfağı, Mizrahi , Sefarad ve Aşkenazi yemek pişirme tarzlarının unsurlarını benimsedi ve uyarlamaya devam ediyor . Levanten , Arap , Ortadoğu ve Akdeniz mutfaklarında geleneksel olarak yenen falafel , humus gibi pek çok gıdayı bünyesinde barındırır., shakshouka , kuskus ve za'atar . İsrail'de şnitzel , pizza , hamburger , patates kızartması , pilav ve salata da yaygındır. ^{[ alıntı gerekli ]}

Roughly half of the Israeli-Jewish population attests to keeping kosher at home.^[667][668] Kosher restaurants, though rare in the 1960s, make up around a quarter of the total as of 2015^[update], perhaps reflecting the largely secular values of those who dine out.^[666] Hotel restaurants are much more likely to serve kosher food.^[666] The non-kosher retail market was traditionally sparse, but grew rapidly and considerably following the influx of immigrants from the post-Soviet states during the 1990s.^[669] Together with non-kosher fish, rabbits and ostriches, pork—often called "white meat" in Israel^[669]—is produced and consumed, though it is forbidden by both Judaism and Islam.^[670]

Sports

The most popular spectator sports in Israel are association football and basketball.^[671] The Israeli Premier League is the country's premier football league, and the Israeli Basketball Premier League is the premier basketball league.^[672] Maccabi Haifa, Maccabi Tel Aviv, Hapoel Tel Aviv and Beitar Jerusalem are the largest football clubs. Maccabi Tel Aviv, Maccabi Haifa and Hapoel Tel Aviv have competed in the UEFA Champions League and Hapoel Tel Aviv reached the UEFA Cup quarter-finals. Israel hosted and won the 1964 AFC Asian Cup; in 1970 the Israel national football team qualified for the FIFA World Cup, the only time it participated in the World Cup. The 1974 Asian Games, held in Tehran, were the last Asian Games in which Israel participated, plagued by the Arab countries that refused to compete with Israel. Israel was excluded from the 1978 Asian Games and since then has not competed in Asian sport events.^[673] In 1994, UEFA agreed to admit Israel, and its football teams now compete in Europe.^{[citation needed]} Maccabi Tel Aviv B.C. has won the European championship in basketball six times.^[674] In 2016, the country was chosen as a host for the EuroBasket 2017.

Israel has won nine Olympic medals since its first win in 1992, including a gold medal in windsurfing at the 2004 Summer Olympics.^[675] Israel has won over 100 gold medals in the Paralympic Games and is ranked 20th in the all-time medal count. The 1968 Summer Paralympics were hosted by Israel.^[676] The Maccabiah Games, an Olympic-style event for Jewish and Israeli athletes, was inaugurated in the 1930s, and has been held every four years since then. Israeli tennis champion Shahar Pe'er ranked 11th in the world on 31 January 2011.^[677] Krav Maga, a martial art developed by Jewish ghetto defenders during the struggle against fascism in Europe, is used by the Israeli security forces and police. Its effectiveness and practical approach to self-defense, have won it widespread admiration and adherence around the world.^[678]

Chess

Chess is a leading sport in Israel and is enjoyed by people of all ages. There are many Israeli grandmasters and Israeli chess players have won a number of youth world championships.^[679] Israel stages an annual international championship and hosted the World Team Chess Championship in 2005. The Ministry of Education and the World Chess Federation agreed upon a project of teaching chess within Israeli schools, and it has been introduced into the curriculum of some schools.^[680] The city of Beersheba has become a national chess center, with the game being taught in the city's kindergartens. Owing partly to Soviet immigration, it is home to the largest number of chess grandmasters of any city in the world.^[681][682] The Israeli chess team won the silver medal at the 2008 Chess Olympiad^[683] and the bronze, coming in third among 148 teams, at the 2010 Olympiad. Israeli grandmaster Boris Gelfand won the Chess World Cup 2009^[684] and the 2011 Candidates Tournament for the right to challenge the world champion. He lost the World Chess Championship 2012 to reigning world champion Anand after a speed-chess tie breaker.

See also

• Index of Israel-related articles
• Outline of Israel

References

Notes

Citations