ฝรั่งเศสเก่า

ฝรั่งเศสเก่า
Franceis , François , Romanz
การออกเสียง	[fɾãnˈtsɛjs] ,[fɾãnˈtsɔjs] ,[ruˈmãnts]
ภาค	ตอนเหนือของฝรั่งเศส , บางส่วนของเบลเยียม ( วัลโลเนีย ), สกอตแลนด์ , อังกฤษ , ไอร์แลนด์ , อาณาเขตของอันทิโอก , ราชอาณาจักรไซปรัส
ยุค	พัฒนาเป็นภาษาฝรั่งเศสยุคกลางโดยศตวรรษที่ 14
ตระกูลภาษา	อินโด-ยูโรเปียน ตัวเอียง โรแมนติก ทางทิศตะวันตก Gallo-Romance กัลโล-เรเชียน น้ำมัน ฝรั่งเศสเก่า
รหัสภาษา
ISO 639-2	fro
ISO 639-3	fro
ช่องสายเสียง	oldf1239
บทความนี้ประกอบด้วยสัญลักษณ์การออกเสียงของIPA โดยไม่ต้องเหมาะสมปฏิบัติการช่วยเหลือคุณอาจเห็นเครื่องหมายคำถามกล่องหรือสัญลักษณ์อื่นแทนUnicodeตัวอักษร สำหรับคำแนะนำเบื้องต้นเกี่ยวกับสัญลักษณ์ IPA ดูความช่วยเหลือ: IPA

ภาษาฝรั่งเศสเก่า ( franceis , françois , romanz ; Modern French : ancien français ) เป็นภาษาที่ใช้กันในภาคเหนือของฝรั่งเศสตั้งแต่ศตวรรษที่ 8 ถึงศตวรรษที่ 14 แทนที่จะเป็นปึกแผ่นภาษาเก่าฝรั่งเศสจริงๆการเชื่อมโยงของโรแมนติก ภาษา , ร่วมกันได้ยังมีความหลากหลายพูดในช่วงครึ่งทางตอนเหนือของฝรั่งเศส

ในศตวรรษที่ 14, ภาษาเหล่านี้มาเป็นที่รู้จักกันในฐานะสรีระ d'น้ำมันตัดกันกับสรีระ d'ocในตอนใต้ของฝรั่งเศสในช่วงกลางศตวรรษที่ 14 ซึ่งเป็นหนึ่งในภาษาท้องถิ่นของภาษาฝรั่งเศสโบราณคือFrancienจากÎle-de-Franceพื้นที่เปลี่ยนไปกลางภาษาฝรั่งเศสภาษาของฝรั่งเศสยุค - ตัวเองเป็นผู้บุกเบิกในการที่ทันสมัยฝรั่งเศสในฐานะที่เป็นส่วนประกอบอื่น ๆ ของฝรั่งเศสเก่าที่พวกเขาพัฒนาเป็นภาษาสมัยใหม่ต่างๆ ( Poitevin-Saintongeais , กัล , นอร์แมน , ปิ , วัลลูนฯลฯ ) แต่ละรายการมีลักษณะและประวัติทางภาษาของตนเอง

ภูมิภาคที่พูดภาษาฝรั่งเศสโบราณโดยกำเนิดขยายออกไปอย่างคร่าว ๆ ไปจนถึงครึ่งทางเหนือของราชอาณาจักรฝรั่งเศสและข้าราชบริพาร (รวมถึงบางส่วนของจักรวรรดิ Angevinซึ่งในช่วงศตวรรษที่ 12 ยังคงอยู่ภายใต้การปกครองของแองโกล-นอร์มัน ) และดัชชีแห่งอัปเปอร์และเบื้องล่าง ลอแรนไปทางทิศตะวันออก (สอดคล้องกับฝรั่งเศสตะวันออกเฉียงเหนือสมัยใหม่และเบลเยี่ยมวัลโลเนีย ) แต่อิทธิพลของฝรั่งเศสโบราณนั้นกว้างกว่ามาก เนื่องจากมันถูกส่งต่อไปยังอังกฤษและสงครามครูเสดเป็นภาษาของชนชั้นสูงศักดินาและการค้าขาย ^[1]

การแบ่งเขตและภาษาถิ่น

พื้นที่เก่าของฝรั่งเศสในปัจจุบันข้อตกลงตรงกับส่วนทางตอนเหนือของราชอาณาจักรฝรั่งเศส (รวมทั้งอองและนอร์มัซึ่งในศตวรรษที่ 12 ที่ถูกปกครองโดยพระมหากษัตริย์แพลนของประเทศอังกฤษ ) บนเบอร์กันดีและขุนนางของลอเรน ภาษานอร์แมนยังได้แพร่กระจายไปยังประเทศอังกฤษและไอร์แลนด์และในช่วงสงครามครูเสดเก่าฝรั่งเศสก็ยังพูดในราชอาณาจักรซิซิลีและในอาณาเขตของออคและราชอาณาจักรเยรูซาเล็มในลิแวน.

เป็นส่วนหนึ่งของความต่อเนื่องของภาษาGallo-Romance ที่เกิดขึ้นใหม่langues d'oïlถูกเปรียบเทียบกับlangue d'oc (กลุ่มOccitano-Romance ที่เกิดขึ้นใหม่ในขณะนั้นเรียกว่าProvençal ) ซึ่งอยู่ติดกับพื้นที่ฝรั่งเศสโบราณทางตอนใต้ ทิศตะวันตกและกับกลุ่มGallo-Italicไปทางตะวันออกเฉียงใต้ กลุ่มFranco-Provençalพัฒนาขึ้นใน Upper Burgundy โดยแชร์คุณลักษณะกับทั้งชาวฝรั่งเศสและProvençal มันอาจเริ่มแตกต่างไปจากlangue d'oïlตั้งแต่ต้นศตวรรษที่ 9 และได้รับการพิสูจน์ว่าเป็น Gallo-Romance ที่หลากหลายในศตวรรษที่ 12

ภาษาถิ่นหรือตัวแปรของภาษาฝรั่งเศสเก่า ได้แก่ :

• BurgundianในBurgundyจากนั้นเป็นขุนนางอิสระซึ่งมีเมืองหลวงอยู่ที่Dijon ;
• Picard of PicardyโดยมีLille , AmiensและArrasเป็นเมืองที่โดดเด่นกว่า ว่ากันว่าภาษา Picard เริ่มต้นที่ประตูด้านตะวันออกของNotre-Dame de Parisดังนั้นอิทธิพลของมันจึงกว้างขวาง มันจะแผ่ขยายไปทางเหนือในพื้นที่ของBoulogne-sur-Merที่มีการแสดงตนที่แข็งแกร่งของOld DutchและMiddle Dutch ; ^[2]
• เก่านอร์แมนในนอร์มองดีซึ่งเป็นเมืองหลักก็องและพันธ์การพิชิตอังกฤษของนอร์มันทำให้ขุนนางที่พูดภาษานอร์มันจำนวนมากเข้ามาในเกาะอังกฤษ คำภาษานอร์มันที่มีอายุมากกว่า (บางครั้งเรียกว่า "ภาษาฝรั่งเศส") ส่วนใหญ่สะท้อนถึงอิทธิพลของมัน ซึ่งกลายเป็นช่องทางสำหรับการแนะนำอาณาจักรแองโกล-นอร์มัน เช่นเดียวกับแองโกล-นอร์มันที่ควบคุมอ็องฌูและกัสโคนีและดินแดนอื่นๆ ในทวีปแองโกลนอร์แมนเป็นภาษาที่สะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมที่ใช้ร่วมกันบนทั้งสองด้านของช่องแคบอังกฤษ ^[3]ในที่สุด ภาษาก็ตกต่ำลง กลายเป็นกฎหมายฝรั่งเศสเป็นศัพท์แสงพูดโดยทนายความที่ถูกนำมาใช้ในกฎหมายอังกฤษจนกระทั่งในรัชสมัยของชาร์ลส์ที่สองแห่งอังกฤษ ; อย่างไรก็ตามภาษานอร์มันยังคงมีอยู่ในนอร์มังดีและหมู่เกาะแชนเนล เป็นภาษาประจำภูมิภาค
• WallonรอบNamurขณะนี้อยู่ในWallonia , เบลเยียม ;
• กัลโลแห่งดัชชีแห่งบริตตานี ;
• Lorrainของขุนนางแห่งลอเรน

บางภาษาที่ทันสมัยจะได้มาจากภาษาฝรั่งเศสโบราณภาษาอื่นที่ไม่ใช่ภาษาฝรั่งเศสคลาสสิกซึ่งจะขึ้นอยู่กับÎle-de-Franceภาษา พวกเขารวมถึง Angevin , Berrichon , Bourguignon-Morvandiau , Champenois , ฟรังก์-Comtois , Gallo , Lorrain , นอร์แมน , ปิ , Poitevin , Saintongeaisและวัลลูน

ประวัติ

วิวัฒนาการและการแยกตัวออกจากภาษาละตินหยาบคาย

เริ่มต้นด้วยการโพลสกี้เวลา '(254-184 BC ) หนึ่งสามารถเห็นการเปลี่ยนแปลงเสียงระหว่างคลาสสิกภาษาละตินและสิ่งที่เรียกว่าสัปดนละติน , ภาษาพูดที่พบบ่อยของจักรวรรดิโรมันตะวันตกภาษาละตินหยาบคายแตกต่างจากภาษาละตินคลาสสิกในด้านสัทวิทยาและสัณฐานวิทยาตลอดจนการแสดงความแตกต่างของคำศัพท์ อย่างไรก็ตาม พวกเขาเข้าใจซึ่งกันและกันจนถึงศตวรรษที่ 7 เมื่อภาษาละตินคลาสสิก 'ตาย' เป็นภาษาพูดประจำวัน และต้องเรียนรู้เป็นภาษาที่สอง (แม้ว่าจะคิดมานานแล้วว่าเป็นภาษาพูดที่เป็นทางการ) ^{[4] : 109–115}ภาษาละตินหยาบคายเป็นบรรพบุรุษของภาษาโรมานซ์รวมทั้งภาษาฝรั่งเศสโบราณ^{[5] [6] [7] [8] [9]}

ในช่วงปลายศตวรรษที่ 8 เมื่อCarolingian Renaissanceเริ่มต้นขึ้น เจ้าของสำนวนสำนวน Romance ยังคงใช้กฎRomance orthoepyขณะพูดและอ่านภาษาละติน เมื่อนักปราชญ์ที่มีชื่อเสียงที่สุดของยุโรปตะวันตกในเวลานั้นAlcuin สังฆานุกรชาวอังกฤษได้รับมอบหมายจากชาร์ลมาญให้ปรับปรุงมาตรฐานการเขียนภาษาละตินในฝรั่งเศส โดยไม่ใช่ผู้พูดภาษาโรมานซ์โดยกำเนิด เขาได้กำหนดการออกเสียงโดยอาศัยการตีความตามตัวอักษรของภาษาละติน การสะกดคำ ตัวอย่างเช่น ในความแตกแยกจากระบบดั้งเดิม คำเช่น ⟨viridiarium⟩ 'orchard' ในตอนนี้จะต้องอ่านออกเสียงให้ชัดเจน เนื่องจากสะกดมากกว่า */verdʒjær/ (ภายหลังสะกดว่าOF 'vergier' ) ^[10]

การเปลี่ยนแปลงที่รุนแรงดังกล่าวมีผลทำให้การเทศนาภาษาละตินไม่สามารถเข้าใจได้อย่างสมบูรณ์ต่อสาธารณชนที่พูดเรื่องรัก ๆ ใคร่ ๆ ซึ่งทำให้เจ้าหน้าที่ในอีกไม่กี่ปีต่อมาที่สภาที่สามของตูร์เพื่อสั่งให้นักบวชอ่านคำเทศนาแบบเก่าในภาษาชนบท romanam linguamหรือ 'คำพูดโรมันธรรมดา[ce]' ⁽¹¹⁾

เนื่องจากตอนนี้ไม่มีวิธีที่ชัดเจนในการระบุว่าข้อความที่ให้มานั้นต้องอ่านออกเสียงเป็นภาษาละตินหรือโรมานซ์ จึงมีความพยายามหลายครั้งในฝรั่งเศสเพื่อคิดค้นการอักขรวิธีแบบใหม่ ตัวอย่างแรกสุดคือบางส่วนของคำสาบานของสตราสบูร์กและลำดับของนักบุญยูลาเลีย (ดูด้านล่าง)

อิทธิพลที่ไม่ใช่ละติน

กอลลิช

คำภาษากอลบางคำมีอิทธิพลต่อภาษาละตินหยาบคายและด้วยเหตุนี้ ภาษาโรมานซ์อื่นๆ ตัวอย่างเช่นequusละตินคลาสสิกถูกแทนที่อย่างสม่ำเสมอในภาษาละตินธรรมดาโดยcaballus 'nag, work horse' ซึ่งได้มาจาก Gaulish caballos (cf. Welsh ceffyl , Breton kefel ), ^{[12] : 96}ให้ModF cheval , Occitan caval ( chaval ), คาตาลันCavall , สเปนCaballo , โปรตุเกสCavalo , อิตาลีCavalloโรมาเนียCal, และโดยการขยาย, ทหารม้าอังกฤษและอัศวิน (ทั้งสองผ่านรูปแบบที่แตกต่างกัน ของ [เก่า] ฝรั่งเศส ). นิรุกติศาสตร์ภาษาเกาลิชประมาณ 200 คำสามารถอยู่รอดได้ในภาษาฝรั่งเศสสมัยใหม่ เช่นchêne 'oak tree' และcharrue 'plough' ^[13]

ภายใน phonology ทางประวัติศาสตร์และการศึกษาเกี่ยวกับการติดต่อทางภาษา การเปลี่ยนแปลงทางเสียงต่างๆ เกิดขึ้นจากสารตั้งต้นของ Gaulish แม้ว่าจะมีการถกเถียงกันอยู่บ้าง หนึ่งในนั้นคือการพิจารณาบางอย่างเพราะความเป็นจริงนี้เป็นส่วนร่วมอย่างชัดเจนใน Gaulish ภาษาลมบ้าหมูบนเครื่องปั้นดินเผาที่พบในลา Graufesenque ( ADศตวรรษที่ 1) มีคำภาษากรีกparopsid-ES (เขียนในภาษาละติน) ^{[ ต้องการชี้แจง ]}ปรากฏเป็นparaxsid ฉัน^[14]กลุ่มพยัญชนะ /ps/ และ /pt/ เปลี่ยนเป็น /xs/ และ /xt/ เช่นLat capsa > *kaxsa >Caisse ( ≠อิตาลีCassa ) หรือcaptīvus > * kaxtivus > ของ chaitif ^[14] (สมัย. chétif ; cf เลยไอริชcacht 'คนรับใช้'; ≠อิตาลีcattiv-ITA , โปรตุเกสcativo , สเปนcautivo ) วิวัฒนาการทางสัทศาสตร์นี้พบได้ทั่วไปในขั้นต่อมาด้วยการเปลี่ยนกลุ่มภาษาละติน /kt/ ในภาษาฝรั่งเศสเก่า ( Lat factum > fait , ≠ Italian fatto , Portuguese feito , Spanish hecho ; หรือlactem * > lait, ≠ ลาเต้อิตาลี, โปรตุเกสleite , สเปนleche ). ซึ่งหมายความว่าทั้ง /pt/ และ /kt/ จะต้องรวมกันเป็น /kt/ ในประวัติศาสตร์ของ Old French ก่อน หลังจากนั้น /kt/ เปลี่ยนเป็น /xt/ ในแบบคู่ขนาน /ps/ และ /ks/ รวมเข้ากับ /ks/ ก่อนที่จะเปลี่ยนเป็น /xs/ ซึ่งเห็นได้ชัดว่าอยู่ภายใต้อิทธิพลของ Gaulish

เซลติก ภาษา Gaulishคิดว่าจะมีชีวิตรอดในศตวรรษที่ 6 ในฝรั่งเศสแม้จะมีพระเจ้าสุริยวรวัฒนธรรมมาก ^[15]พร้อมกันกับภาษาละติน Gaulish ช่วยรูปร่างสัปดนละตินภาษาที่พัฒนาเป็นภาษาฝรั่งเศสที่มีผลรวมถึงการยืมและcalques (รวมoui , ^[16]คำว่า "ใช่") ^[17]เสียงเปลี่ยนแปลงรูปโดยอิทธิพล Gaulish, ^{[18] [19]}และอิทธิพลในการผันคำกริยาและลำดับคำ ^{[17] [20] [21]}การศึกษาเชิงคำนวณเมื่อเร็ว ๆ นี้ชี้ให้เห็นว่าการเปลี่ยนแปลงทางเพศในช่วงแรกอาจได้รับแรงบันดาลใจจากเพศของคำที่เกี่ยวข้องในภาษาเกาลิช ^[22]

ส่ง

การออกเสียง คำศัพท์ และวากยสัมพันธ์ของภาษาละตินหยาบคายที่พูดในภาษาโรมันกอลในสมัยโบราณได้รับการแก้ไขโดยภาษาแฟรงค์เก่าพูดโดยชาวแฟรงค์ซึ่งตั้งรกรากอยู่ในกอลตั้งแต่ศตวรรษที่ 5 และพิชิตพื้นที่ที่ใช้ภาษาฝรั่งเศสในยุค 530 ได้ในอนาคต . ชื่อfrançaisนั้นมาจากชื่อแฟรงค์

ภาษา Old Frankish มีอิทธิพลอย่างชัดเจนต่อการพัฒนาภาษาฝรั่งเศสโบราณ ซึ่งส่วนหนึ่งอธิบายได้ว่าทำไมเอกสารภาษาฝรั่งเศสเก่าที่ได้รับการรับรองที่เก่าแก่ที่สุดจึงเก่ากว่าเอกสารรับรองแรกสุดในภาษาโรมานซ์อื่นๆ (เช่นStrasbourg Oaths , Sequence of Saint Eulalia ) ^[23]เป็นผลมาจากช่องว่างก่อนหน้าที่สร้างขึ้นระหว่างคลาสสิกลาตินกับรูปแบบที่พัฒนาขึ้น ซึ่งค่อย ๆ ลดลงอย่างช้าๆ และในที่สุดก็ตัดขาดความเข้าใจระหว่างทั้งสองเก่าต่ำ Franconianอิทธิพลนอกจากนี้ยังเชื่อว่าจะเป็นผู้รับผิดชอบสำหรับความแตกต่างระหว่างสรีระ d'น้ำมันและสรีระ d'oc(อ็อกซิตัน) เนื่องจากส่วนต่างๆ ของฝรั่งเศสตอนเหนือยังคงใช้สองภาษาระหว่างภาษาละตินและภาษาเยอรมันอยู่ระยะหนึ่ง^[24]และพื้นที่เหล่านี้สอดคล้องกับตำแหน่งที่เอกสารฉบับแรกในภาษาฝรั่งเศสโบราณเขียนไว้อย่างแม่นยำ

ภาษาเจอร์แมนิกนี้หล่อหลอมภาษาละตินยอดนิยมที่ใช้พูดที่นี่ และให้เอกลักษณ์ที่โดดเด่นมากเมื่อเทียบกับภาษาโรมานซ์อื่นๆ ในอนาคต อิทธิพลที่เห็นได้ชัดเจนประการแรกคือการแทนที่สำเนียงไพเราะแบบละตินด้วยความเครียดแบบเจอร์แมนิก^[25]และผลลัพธ์ที่ได้คือ การควบกล้ำเสียงความแตกต่างระหว่างสระเสียงยาวและสระสั้น การล่มสลายของพยางค์ที่ไม่มีการเน้นเสียงและสระสุดท้าย:

• L decimus , -a 'tenth' > OF disme > ภาษาฝรั่งเศสdîme 'tithe' (> English dime ; Italian decimo , Spanish diezmo )
• VL dignitate > ของ deintié (> ภาษาอังกฤษโอชะ ; อิตาลีdignitàโรมาเนียdemnitate )
• VL catena > OF chaeine (> English chain ; Italian catena , Cast./Occitan cadena , Portuguese cadeia )

นอกจากนี้ หน่วยเสียงสองหน่วยที่หายไปนานแล้วในภาษาละตินหยาบคายได้รับการแนะนำอีกครั้ง: [h]และ[w] (> OF g(u)- , ONF w- cf. Picard w- ):

• VL altu > OF halt 'high' (ได้รับอิทธิพลจาก Old Low Frankish [ OLF ] *hōh  ; ≠ Italian, Portuguese alto , Catalan alt , Old Occitan aut )
• L vespa > French guêpe , Picard wèpe , Wallon wèsse , all 'wasp' (ได้รับอิทธิพลจากOLF *wapsa ; ≠ Occitan vèspa , Italian vespa , Spanish avispa )
• L viscus > guiภาษาฝรั่งเศส'mistletoe' (ได้รับอิทธิพลจากOLF *wīhsila 'morello' ที่มีผลคล้ายคลึงกันเมื่อยังไม่สุก ≠ Occitan vesc , Italian vischio )
• LL vulpiculu 'fox kit' (จาก L vulpes 'fox') > OLF golpilz , Picard woupil 'fox' (ได้รับอิทธิพลจากOLF *wulf 'wolf'; ≠ Occitan volpìlh , Old Italian volpiglio , Spanish vulpeja ' vixen ')

ในทางตรงกันข้าม คำในภาษาอิตาลี โปรตุเกส และสเปนของแหล่งกำเนิดเจอร์แมนิกยืมมาจากภาษาฝรั่งเศสหรือมาจากภาษาเยอรมันโดยตรงที่/gw/ ~ /g/เช่น It, Sp. guerra 'war' ข้าง/g/ในภาษาฝรั่งเศสguerre ) ตัวอย่างเหล่านี้แสดงให้เห็นผลลัพธ์ที่ชัดเจนของการใช้สองภาษา ซึ่งบางครั้งเปลี่ยนพยางค์แรกของคำภาษาละตินด้วยซ้ำ ตัวอย่างหนึ่งของคำภาษาละตินที่มีอิทธิพลต่อเงินกู้OLFคือframboise 'raspberry' จากOF frambeiseจากOLF *brambesi 'blackberry' (cf. Dutch braambes , braambezie ; akin to German Brombeere, หน้าปัดภาษาอังกฤษbramberry ) ผสมกับ LL fragaหรือOF fraie 'strawberry' ซึ่งอธิบายการแทนที่[b] > [f]และในทางกลับกัน-seสุดท้ายของframboise ที่เพิ่มในOF fraieเพื่อสร้างfreise , fraiseสมัยใหม่(≠ Wallon frève , Occitan fraga , โรมาเนียfragă , อิตาลีfragola , fravola 'strawberry'). ^{[26] [ผม]}

Mildred Pope (1934) ประมาณการว่าบางทีอาจถึง 15% ของคำศัพท์ภาษาฝรั่งเศสสมัยใหม่มาจากแหล่งที่มาของภาษาเยอรมัน

ภาษาฝรั่งเศสเก่าที่เขียนเร็วที่สุด

เอกสารที่เก่าแก่ที่สุดที่กล่าวกันว่าเขียนใน Gallo-Romance ซึ่งกำหนดภาษาฝรั่งเศสไว้ล่วงหน้า - หลังจากReichenauและKassel glosses (ศตวรรษที่ 8 และ 9) - เป็นคำสาบานของ Strasbourg (สนธิสัญญาและกฎบัตรที่ King Charles the Baldเข้ามาในปี 842):

Pro Deo amur et pro Christian poblo et nostro commun salvament, d'ist di en avant, in quant Deus savir et podir me dunat, si salvarai eo cist meon fradre Karlo, et in aiudha et in cadhuna cosa ... (สำหรับความรัก ของพระเจ้าและสำหรับชาวคริสต์และความรอดร่วมกันของเราตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไปในขณะที่พระเจ้าจะประทานความรู้และพลังแก่ฉันฉันจะปกป้องชาร์ลส์น้องชายของฉันด้วยความช่วยเหลือในทุกสิ่ง ... )

เอกสารที่เก่าแก่ที่สุดเป็นอันดับสองในภาษาฝรั่งเศสเก่าคือลำดับ Eulaliaซึ่งมีความสำคัญสำหรับการสร้างภาษาศาสตร์ของการออกเสียงภาษาฝรั่งเศสเก่าเนื่องจากการสะกดที่สอดคล้องกัน

ราชวงศ์Capetก่อตั้งโดยHugh Capetในปี 987 ได้เปิดฉากการพัฒนาวัฒนธรรมฝรั่งเศสตอนเหนือในและรอบ ๆÎle-de-Franceซึ่งยืนยันอย่างช้าๆแต่มั่นคงเหนือพื้นที่ทางตอนใต้ของAquitaineและ Tolosa ( ตูลูส ); อย่างไรก็ตามCapetians ' สรีระ d'น้ำมันที่บรรพบุรุษของทันสมัยมาตรฐานฝรั่งเศสไม่ได้เริ่มต้นที่จะกลายเป็นคำพูดที่พบบ่อยของทั้งหมดของฝรั่งเศสจนกระทั่งหลังจากการปฏิวัติฝรั่งเศส

การเปลี่ยนไปใช้ภาษาฝรั่งเศสกลาง

ในช่วงปลายยุคกลางภาษาฝรั่งเศสโบราณแยกเป็นจำนวนที่แตกต่างกันLangues d'น้ำมันหมู่ที่กลางฝรั่งเศสที่เหมาะสมเป็นภาษาถิ่นของÎle-de-Franceภูมิภาค ระหว่างยุคสมัยใหม่ตอนต้นภาษาฝรั่งเศสได้รับการจัดตั้งขึ้นเป็นภาษาราชการของราชอาณาจักรฝรั่งเศสทั่วทั้งอาณาจักร รวมทั้งดินแดนที่ใช้ภาษาลางดูคในภาคใต้ เฉพาะในศตวรรษที่ 17 ถึง 18 โดยมีการพัฒนาโดยเฉพาะอย่างยิ่งวรรณกรรมยอดนิยมของBibliothèque bleueซึ่งภาษาฝรั่งเศสคลาสสิกที่ได้มาตรฐานได้แพร่กระจายไปทั่วฝรั่งเศสควบคู่ไปกับภาษาท้องถิ่น

วรรณคดี

สภาพวัตถุและวัฒนธรรมในฝรั่งเศสและดินแดนที่เกี่ยวข้องประมาณปี ค.ศ. 1100 ได้กระตุ้นสิ่งที่ชาร์ลส์ โฮเมอร์ แฮสกินส์เรียกว่า " ยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาแห่งศตวรรษที่ 12 " ส่งผลให้เกิดผลงานสร้างสรรค์มากมายในหลากหลายประเภท ฝรั่งเศสโบราณได้หลีกทางให้กับชาวฝรั่งเศสตอนกลางในช่วงกลางศตวรรษที่ 14 ปูทางให้กับวรรณคดียุคฟื้นฟูศิลปวิทยาฝรั่งเศสตอนต้นของศตวรรษที่ 15

ตำราวรรณกรรมฝรั่งเศสที่เก่าแก่ที่สุดที่ยังหลงเหลืออยู่มีมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 9 แต่มีข้อความน้อยมากก่อนศตวรรษที่ 11 ที่รอดชีวิต เป็นครั้งแรกที่งานวรรณกรรมที่เขียนในภาษาฝรั่งเศสโบราณมีชีวิตเซนต์ส สวดของนักบุญ Eulalieเขียนในช่วงครึ่งหลังของศตวรรษที่ 9 เป็นที่ยอมรับกันโดยทั่วไปว่าข้อความดังกล่าวครั้งแรก

ในตอนต้นของศตวรรษที่ 13 Jean BodelในChanson de Saisnesของเขาได้แบ่งวรรณคดีการเล่าเรื่องภาษาฝรั่งเศสยุคกลางออกเป็นสามหัวข้อ: เรื่องของฝรั่งเศสหรือเรื่องของชาร์ลมาญ ; เรื่องของโรม ( ความรักในการตั้งค่าโบราณ); และ สสารของบริเตน ( Arthurian RomancesและBreton lais ) ครั้งแรกของเหล่านี้เป็นพื้นที่เรื่องของเนื้อร้องเดอ geste ( "เพลงของการโกง" หรือ "เพลงของ (กล้าหาญ) การกระทำ") บทกวีมหากาพย์มักจะประกอบด้วยสิบพยางค์ assonanced (บางครั้งบทกวี) ปล่อย . มากกว่าหนึ่งร้อยchansons de gesteมีชีวิตรอดในต้นฉบับประมาณสามร้อยฉบับ^[27] ที่เก่าแก่ที่สุดและมีชื่อเสียงมากที่สุดของเนื้อร้องเดอ gesteเป็นเพลงของโรลันด์ (รุ่นแรกประกอบด้วยในศตวรรษที่ 11 ปลาย)

Bertrand de Bar-sur-AubeในGirart de Vienneของเขาได้จัดกลุ่มของchansons de gesteออกเป็นสามรอบ : Geste du roiซึ่งมีศูนย์กลางอยู่ที่ Charlemagne, Geste de Garin de Monglane (ซึ่งมีตัวละครหลักคือWilliam of Orange ) และGeste เดDoon เด Mayenceหรือ "รอบข้าราชบริพารกบฏ" ตัวละครที่มีชื่อเสียงมากที่สุดซึ่งเป็นRenaud เด Montaubanและกิราร์ตเดอรู์ซิ ลลอน

กลุ่มที่สี่ซึ่งไม่ได้ระบุโดย Bertrand คือวัฏจักรของสงครามครูเสดซึ่งเกี่ยวข้องกับสงครามครูเสดครั้งแรกและผลที่ตามมาทันที

ฌอง Bodel 's อีกสองประเภทที่ 'เรื่องของกรุงโรม' และ 'เรื่องของสหราชอาณาจักร' -concern ฝรั่งเศสโรแมนติกหรือโรมัน ร้อยกรองเรื่องรัก ๆ ใคร่ ๆ รอดจากช่วง 1150-1220 ⁽²⁸⁾ตั้งแต่ราวๆ ค.ศ. 1200 เป็นต้นมา มีแนวโน้มมากขึ้นที่จะเขียนเรื่องรัก ๆ ใคร่ ๆ ในรูปแบบร้อยแก้ว (บทรัก ๆ ใคร่ ๆ หลายข้อก่อนหน้านี้ถูกดัดแปลงเป็นร้อยแก้ว) แม้ว่าบทรัก ๆ ใคร่ ๆ จะยังคงเขียนต่อไปจนถึงปลายศตวรรษที่ 14 ^[29]

ความโรแมนติกที่สำคัญที่สุดของศตวรรษที่ 13 คือโรมานซ์ออฟเดอะโรสซึ่งแยกความแตกต่างอย่างมากจากการประชุมของเรื่องราวการผจญภัยของอัศวิน

ในยุคกลางฝรั่งเศสบทกวีเป็นหนี้บุญประเพณีบทกวีและวัฒนธรรมในภาคใต้ของฝรั่งเศสและโปรวองซ์ -including ตูลูส , ติเยร์และอากีภูมิภาคที่สรีระ d'ocถูกพูด ( Occitan ภาษา ); กวีชาวโปรวองซ์ได้รับอิทธิพลอย่างมากจากประเพณีกวีจากโลกฮิสปาโน -อาหรับ

กวีเนื้อร้องในภาษาฝรั่งเศสโบราณเรียกว่าtrouvèresซึ่งเป็นคำเดียวกับคำว่าtroubadoursของProvençalหรือlangue d'oc (จากกริยาtrobar "to find, to invent")

ในช่วงปลายศตวรรษที่ 13 ประเพณีกวีนิพนธ์ในฝรั่งเศสเริ่มพัฒนาไปในทางที่แตกต่างอย่างมีนัยสำคัญจากกวีของทัวบาดอร์ ทั้งในด้านเนื้อหาและการใช้รูปแบบตายตัวบางอย่าง บทกวีใหม่ (เช่นเดียวกับดนตรี: ดนตรียุคกลางที่เก่าแก่ที่สุดบางเพลงมีเนื้อร้องที่แต่งในภาษาฝรั่งเศสโบราณโดยนักประพันธ์เพลงแรกสุดที่รู้จักในชื่อ) มีแนวโน้มปรากฏชัดในRoman de Fauvelในปี ค.ศ. 1310 และ 1314 ซึ่งเป็นการเสียดสีเรื่องการล่วงละเมิดในโบสถ์ยุคกลาง ที่เต็มไปด้วยในยุคกลางmotets , Lais , rondeauxและรูปแบบอื่น ๆ ฆราวาสใหม่ของบทกวีและเพลง (ส่วนใหญ่ที่ไม่ระบุชื่อ แต่มีหลายชิ้นโดยฟิลิปป์เดอ VitryใครจะแสดงออกเหรียญARS โนวาเพื่อแยกแยะแนวปฏิบัติทางดนตรีใหม่จากดนตรียุคก่อนสมัยปัจจุบัน) ที่รู้จักกันดีกวีและนักแต่งเพลงของอาร์โนวาโลกดนตรีและเนื้อร้องของเริ่มแรกกลางฝรั่งเศสระยะเวลาเป็นกิลโลมเดอแมชาต์

การอภิปรายเกี่ยวกับต้นกำเนิดของโรงละครที่ไม่ใช่ศาสนา ( théâtre ดูหมิ่น ) - ทั้งละครและเรื่องตลก - ในยุคกลางยังคงเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ แต่แนวคิดเรื่องประเพณีที่ได้รับความนิยมอย่างต่อเนื่องซึ่งเกิดจากความตลกขบขันและโศกนาฏกรรมแบบละตินจนถึงศตวรรษที่ 9 ดูไม่น่าเป็นไปได้

นักประวัติศาสตร์ส่วนใหญ่วางที่มาของละครยุคกลางในบทสนทนาเกี่ยวกับพิธีกรรมและ "tropes" ของโบสถ์ในที่สุดบทละครลึกลับก็ถูกย้ายจากโบสถ์ของอารามไปยังบ้านบทหรือโถงโรงอาหาร และในที่สุดก็ถูกย้ายไปยังที่โล่ง และภาษาพื้นถิ่นก็ถูกแทนที่ด้วยภาษาละติน ในศตวรรษที่ 12 พบหนึ่งที่เก่าแก่ที่สุดที่ยังหลงเหลืออยู่ในทางเดินฝรั่งเศสปรากฏเป็นละเว้นแทรกเข้าไปในละครพิธีกรรมในละตินเช่นนักบุญนิโคลัส (นักบุญอุปถัมภ์ของ Clercs นักเรียน) เล่นและเซนต์สตีเฟ่นเล่น ละครฝรั่งเศสยุคแรกคือLe Jeu d'Adam(ค. 1150) เขียนด้วย octosyllabic ควบคู่ไปกับทิศทางของเวทีภาษาละติน (หมายความว่ามันถูกเขียนโดยนักบวชที่พูดภาษาละตินสำหรับประชาชนทั่วไป)

นิทานขนาดใหญ่มีชีวิตรอดในภาษาฝรั่งเศสโบราณ เหล่านี้รวมถึง (ไม่ระบุชื่อส่วนใหญ่) ซื้อขายวรรณกรรมกับตัวละครคนโกงที่เกิดขึ้นของสุนัขจิ้งจอกฟ็อกซ์มารี เดอ ฟรองซ์ก็มีบทบาทในแนวนี้เช่นกัน โดยผลิตนิทานชุดอีโซเปต ( อีสปน้อย) ในกลอน ที่เกี่ยวข้องกับนิทานคือfabliau ที่ลามกอนาจารมากขึ้นซึ่งครอบคลุมหัวข้อต่างๆเช่น cuckolding และนักบวชที่ทุจริตfabliauxเหล่านี้จะเป็นแหล่งสำคัญสำหรับชอเซอร์และเรื่องสั้นยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา ( conteหรือnouvelle )

งานแรกสุดของวาทศาสตร์และตรรกะที่ปรากฏในภาษาฝรั่งเศสโบราณ ได้แก่ งานแปลRhetorica ad HerenniumและBoethius ' De topicis differentiisโดยJohn of Antiochในปี 1282

สัทวิทยา

ฝรั่งเศสโบราณมีการเปลี่ยนแปลงและพัฒนาอยู่ตลอดเวลา อย่างไรก็ตาม แบบฟอร์มในปลายศตวรรษที่ 12 ดังที่ปรากฏในงานเขียนบทกวีส่วนใหญ่ ถือได้ว่าเป็นมาตรฐาน ระบบการเขียนในเวลานี้มีการออกเสียงมากกว่าที่ใช้ในศตวรรษต่อมา โดยเฉพาะอย่างยิ่งทุกพยัญชนะเขียน (รวมทั้งคนสุดท้าย) เด่นชัดยกเว้นsก่อนไม่ใช่พยัญชนะหยุดและเสื้อในเอตและสุดท้ายอีได้เด่นชัด[ ə ] ระบบเสียงสามารถสรุปได้ดังนี้^[30]

พยัญชนะ

พยัญชนะภาษาฝรั่งเศสเก่า

	ริมฝีปาก	ทันตกรรม	Palatal	Velar	Glottal
จมูก	NS	NS	เ
Plosive	พี บี	t d		k ɡ
พันธมิตร		ts dz	tʃ dʒ
เสียดทาน	ฉ วี	s z			ชม
ด้านข้าง		l	เ
Trill		NS

หมายเหตุ:

• สิ่งกีดขวางทั้งหมด(plosives, fricatives และ affricates) อยู่ภายใต้devoicing คำสุดท้ายซึ่งมักจะระบุไว้ในการสะกดการันต์
• affricates / TS / , / DZ / , / tʃ / , / dʒ /กลายเป็นฟึดฟัด ( [s] , [Z] , [ʃ] , [ʒ] ) ในกลางฝรั่งเศส
  • /ts/มีการสะกดคำสามคำ – cก่อนeหรือi , çก่อนสระอื่นๆ หรือzที่ท้ายคำ – ดังที่เห็นในc ent , chan ç on , pri z ("หนึ่งร้อย เพลง ราคา")
  • /dz/เขียนเป็นzเช่นเดียวกับdo z e "twelve" และเกิดขึ้นเฉพาะตรงกลางคำเท่านั้น
• / ʎ / ( L Mouille ) เช่นเดียวกับในconse อิลลินอยส์ , Trava ป่วย ier ( "คำแนะนำในการทำงาน") กลายเป็น/ เจ /ในโมเดิร์นฝรั่งเศส
• /ɲ/ไม่เพียงปรากฏอยู่ตรงกลางคำเท่านั้น แต่ยังปรากฏที่ตอนท้ายด้วย เช่นเดียวกับคำว่าpoi ng "fist" ในตอนท้ายของคำ, / ɲ /หายไปต่อมาออกจากสระ nasalized
• /h/พบเฉพาะในคำยืมภาษาเยอรมันหรือคำที่ได้รับอิทธิพลจากภาษาเยอรมันเท่านั้น (cf. haut, hurler ) มันก็หายไปต่อมาเป็นพยัญชนะแม้ว่ามันจะเป็นtransphonologizedเป็นสิ่งที่เรียกว่าเอชสำลักที่บล็อกประสานงานในคำภาษาละตินพื้นเมือง/ เอช /ได้รับการสูญเสียในช่วงต้นเช่นเดียวกับในอ้อม , Uemจากเขตตุ๊ด
• Intervocalic / d /จากทั้งละติน/ T /และ/ d /ถูกlenitedไป[D]ในช่วงต้น (cf ร่วมสมัยสเปน: Amado [Amado] ) ในตอนท้ายของคำพูดมันก็จะ devoiced [θ] ในบางตำราก็เขียนเป็นdhหรือth ( aiudha, cadhuna, Ludher, vithe ). พอถึง 1100 ก็หายไปหมด ^[31]

สระ

ใน Old ฝรั่งเศส, สระจมูกไม่ได้หน่วยเสียงแยกต่างหาก แต่เพียงโทรศัพท์มือถือของปากสระก่อนพยัญชนะจมูก พยัญชนะจมูกออกเสียงอย่างเต็มที่ bonออกเสียงว่า[bõn] ( ModF [bɔ̃] ). สระจมูกมีอยู่แม้ในพยางค์เปิดก่อนจมูกที่ภาษาฝรั่งเศสสมัยใหม่มีสระในช่องปากเช่นเดียวกับในกระดูก [bõnə] ( ModF bonne [bɔn] ).

เสียงโมโน

สระฝรั่งเศสเก่า

		ด้านหน้า	ศูนย์กลาง	กลับ
ปิด I	ทางปาก	ฉัน   y		ยู
	จมูก	[ĩ ] [ỹ]
ระยะใกล้-กลาง	ทางปาก	อี	เ
	จมูก	[ẽ]		[õ]
เปิด-กลาง		เ		เ
เปิด	ทางปาก	NS
	จมูก	[NS]

หมายเหตุ:

• /o/เคยมีอยู่แต่แล้วปิดไป/u/ ; ความโรแมนติกแบบตะวันตกดั้งเดิม/u/ซึ่งเคยถูกนำหน้าไปยัง/y/ซึ่งตอนนี้คือฝรั่งเศสและอิตาลีตอนเหนือเกือบทั้งหมด
  • /o/จะปรากฏขึ้นอีกครั้งในภายหลังเมื่อ/aw/ monophthongizedและเมื่อ/ɔ/ปิดในบางตำแหน่ง (เช่นเมื่อตามด้วยต้นฉบับ/s/หรือ/z/แต่ไม่ใช่โดย/ts/ซึ่งต่อมากลายเป็น/s / ).
  • /õ/อาจปิดคล้าย ๆ กันกับ/ũ/อย่างน้อยก็ในบางภาษา เนื่องจากมันถูกยืมเป็นภาษาอังกฤษยุคกลางว่า/uːn/ > /aʊn/ ( Lat computāre > OF conter > English count ; Lat rotundum > OF ront > รอบภาษาอังกฤษ; Lat bonitātem > OF bonté > English bounty ). ไม่ว่าในกรณีใด ร่องรอยของการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวก็ถูกลบออกไปในระยะต่อมาของภาษาฝรั่งเศส เมื่อเสียงสระปิดจมูก/ĩ ỹ õ~ũ/ถูกเปิดออก/ɛ̃ œ̃ ɔ̃/ .
• /ə̃/อาจมีอยู่ในกริยาพหูพจน์บุคคลที่สามที่ไม่เครียดซึ่งลงท้ายด้วย-entแต่อาจผ่านไปแล้ว/ə/ซึ่งทราบกันว่าเกิดขึ้นไม่ช้ากว่าช่วงยุคกลางของฝรั่งเศส

คำควบกล้ำและไตรทอง

คำควบกล้ำภาษาฝรั่งเศสแบบเก่าและคำไตร่ตรอง

	IPA	ตัวอย่าง	ความหมาย
ล้ม
ออรัล	/aw/	chevaus	ม้า
	/ɔj/	toit	หลังคา
	/ɔw/	ทำรัฐประหาร	เป่า ตี
	/ew/ ~ /øw/	เซียส	สวรรค์
	/iw/ ~ /iɥ/	tiule	กระเบื้อง
จมูก	/ẽj/	plein	เต็ม
	/õj/	loing	ไกล
เพิ่มขึ้น
ออรัล	/เจ/	พาย	เท้า
	/ɥi/	ผลไม้	ผลไม้
	/เรา/ ~ /wø/	คิวเอ	หัวใจ
จมูก	/jẽ/	เบียน	ดี
	/ɥĩ/	juignet	กรกฎาคม
	/เรา/	ตัวชี้	นับ( nom. sg. )
ไตร่ตรอง เน้น สระ กลาง เสมอ
ออรัล	/e̯aw/	beaus	สวย
	/ยิว/	Dieu	พระเจ้า
	/wew/ ~ /wøw/	jueu	ยิว

หมายเหตุ:

• ในช่วงต้นเก่าฝรั่งเศส (ถึงประมาณช่วงกลางศตวรรษที่ 12) ⟨ai⟩สะกดเป็นตัวแทนควบ/ AJ /แทนในภายหลังmonophthong / ɛ / , ^[32]และ⟨ei⟩ตัวแทนควบ/ EJ /ซึ่ง รวมกับ/oj/ในภาษาฝรั่งเศสเก่าตอนปลาย (ยกเว้นเมื่อถูกทำให้จมูก)
• ในภาษาฝรั่งเศสโบราณตอนต้น คำควบกล้ำที่อธิบายข้างต้นว่า "เพิ่มขึ้น" อาจเป็นคำควบกล้ำที่ตกลงมา ( /ie̯/ , /yj/ , /ue̯/ ) ในผลงานก่อนหน้านี้มีสระสัมผัสสระที่ควบ⟨ie⟩เขียนไม่ได้ assonate กับสระบริสุทธิ์ใด ๆ ซึ่งแสดงให้เห็นว่ามันไม่สามารถได้รับเพียง/ je /
• การออกเสียงสระที่เขียน ⟨ue⟩ และ ⟨eu⟩ เป็นที่ถกเถียงกันอยู่ ในบันทึกแรกของ Early Old French พวกเขาแสดงและเขียนเป็น/uo/, /ou/และโดยMiddle Frenchพวกเขาทั้งสองรวมกันเป็น/ø ~ œ/แต่การออกเสียงเฉพาะกาลไม่ชัดเจน
• ภาษาฝรั่งเศสเก่าตอนต้นมีคำไตรลักษณ์เพิ่มเติม/iej/และ/uoj/ (เทียบเท่ากับคำควบกล้ำตามด้วย/j/ ); ในไม่ช้าสิ่งเหล่านี้ก็รวมเป็น/i/และ/ɥi/ตามลำดับ
• คำควบกล้ำ ⟨iu⟩ หายากและรวมเข้ากับ ⟨ui⟩ โดยภาษาฝรั่งเศสยุคกลาง ( OF tiule > ModF tuile 'tile'; OF siure > Late OF suire > ModF suivre 'follow')

หายนะ

นอกจากคำควบกล้ำแล้ว Old French ยังมีช่องว่างระหว่างสระที่อยู่ติดกันหลายครั้งเนื่องจากสูญเสียพยัญชนะที่แทรกเข้ามา ต้นฉบับโดยทั่วไปไม่ได้แยกแยะช่องว่างจากคำควบกล้ำที่แท้จริง แต่การถอดความทางวิชาการสมัยใหม่บ่งชี้ด้วยdiaeresisเช่นเดียวกับในภาษาฝรั่งเศสสมัยใหม่:

• ลาดอ อดิเร > OF oïr /uˈir/ 'hear' ( ModF ouïr )
• VL * vidūta > OF veüe /vəˈy.ə/ 'seen' ( ModF vue )
• Lat rēgīnam > OF reïne, /rəˈinə/ 'queen' (ModF reine)
• Lat pāgēnsem > OF païs /paˈis/ 'country' (ModF pays)
• Lat augustum > OF aoust /aˈu(s)t/ 'August' (ModF août)
• Lat patellam > OF paelle /paˈɛlə/ 'pan' (ModF poêle)
• LL quaternum > OF quaïer /kwaˈjer/ 'booklet, quire' (ModF cahier)
• LL aetāticum > OF aage, eage /aˈad͡ʒə/ ~ /əˈad͡ʒə/ 'age' (ModF âge)

Sample text

Presented below is the first laisse of the Song of Roland along with a broad transcription reflecting reconstructed pronunciation circa 1050 C.E.^[33]

Text	Transcription	Translation
Carles li reis, nostre emperere magnes, Set anz tuz pleins ad estet en Espaigne. Trequ'en la mer cunquist la tere altaigne, N'i ad castel ki devant lui remaigne. Mur ne citet n'i est remes a fraindre, Fors Sarraguce, ki est en une muntaigne. Li reis Marsilie la tient, ki Deu nen aimet, Mahument sert e Apollin recleimet: Nes poet guarder que mals ne l'i ateignet.	tʃárləs li réis, nɔ́str empərǽðrə máɲəs, sɛ́t ánts tóts pléins áð estǽθ en espáɲə, trǽs k en la mǽr konkíst la tɛ́r altáiɲə. n i áθ tʃastɛ́l ki dəvánt luí rəmáiɲəθ, múrs nə tsitǽθ n i ɛ́st rəmǽs a fráindrə fɔ́rs saragótsə k ɛ́st en únə montáɲə. li réis marsíʎəs la tiɛ́nt, ki dɛ́u nən áiməθ, mahomɛ́t sɛ́rt eð apolín rəkláiməθ, nə s puɛ́t guardǽr kə máls nə l i atáiɲəθ.	Charles, our great emperor, Has been in Spain for seven full years: He has conquered the lofty land up to the sea. No castle remains standing before him; No wall or city is left to destroy Other than Saragossa, which lies atop a mountain. King Marsilie is its master, he who loves not God, He serves Mohammed and worships Apollo: [Still] he cannot prevent harm from reaching him.

Grammar

Nouns

Old French maintained a two-case system, with a nominative case and an oblique case, for longer than some other Romance languages as Spanish and Italian did. Case distinctions, at least in the masculine gender, were marked on both the definite article and the noun itself. Thus, the masculine noun li veisins 'the neighbour'^[ii] was declined as follows:

Evolution of the nominal masculine inflection from Classical Latin to Old French

		Latin	Early Proto-GR	Old French
Singular	nominative	ille vīcīnus	*[li βeˈdzʲinos]	li veisins
	oblique (Latin accusative)	illum vīcīnum	*[lo βeˈdzʲino]	le veisin
Plural	nominative	illī vīcīnī	*[li βeˈdzʲini]	li veisin
	oblique (Latin accusative)	illōs vīcīnōs	*[los βeˈdzʲinos]	les veisins

In later Old French, the distinctions had become moribund. As in most other Romance languages, it was the oblique case form that usually survived to become the Modern French form: l'enfant "the child" represents the old oblique (Latin accusative īnfāntem); the OF nominative was li enfes (Lat īnfāns). There are some cases with significant differences between nominative and oblique forms (derived from Latin nouns with a stress shift between the nominative and other cases) in which either it is the nominative form that survives or both forms survive with different meanings:

• Both OF li sire, le sieur (Lat seiior, seiiōrem) and le seignor (nom. ^†sendre;^[iii] Lat senior, seniōrem) survive in the vocabulary of later French (sire, sieur, seigneur) as different ways to refer to a feudal lord.
• ModF sœur "sister" is the nominative form (OF suer < Latin nominative soror); the OF oblique form seror (< Latin accusative sorōrem) no longer survives.
• ModF prêtre "priest" is the nominative form (OF prestre < presbyter); the OF oblique form prevoire, later provoire (< presbyterem) survives only in the Paris street name Rue des Prouvaires.
• ModF indefinite pronoun on "one" continues Old French nominative hom "man" (< homō); homme "man" continues the oblique form (OF home < hominem).

In a few cases in which the only distinction between forms was the nominative -s ending, the -s was preserved. An example is fils "son" (< Latin nominative fīlius). The fact that the -s in the word is still pronounced today is irregular, but has to do with the later developments, namely the Middle French and Early Modern French system of pausal pronunciations.

As in Spanish and Italian, the neuter gender was eliminated, and most old neuter nouns became masculine. Some Latin neuter plurals (which ended in -a) were reanalysed as feminine singulars: Lat gaudium was more widely used in the plural form gaudia, which was taken for a singular in Vulgar Latin and ultimately led to ModF la joie, "joy" (feminine singular).

Nouns were declined in the following declensions:

		Class I (feminine)			Class II (masculine)
		Class I normal	Class Ia		Class II normal		Class IIa
meaning		"woman"	"thing"	"city"	"neighbor"	"servant"	"father"
sg.	nominative	la fame	la riens	la citez	li veisins	li sergenz	li pere
	oblique		la rien	la cité	le veisin	le sergent	le pere
pl.	nominative	les fames	les riens	les citez	li veisin	li sergent	li pere
	oblique				les veisins	les sergenz	les peres

		Class III (both)
		Class IIIa	Class IIIb	Class IIIc	Class IIId
meaning		"singer"	"baron"	"nun"	"sister"	"child"	"priest"	"lord"	"count"
sg.	nominative	li chantere	li ber	la none	la suer	li enfes	li prestre	li sire	li cuens
	oblique	le chanteor	le baron	la nonain	la seror	l'enfant	le prevoire	le sieur	le conte
pl.	nominative	li chanteor	li baron	les nones	les serors	li enfant	li prevoire	li sieur	li conte
	oblique	les chanteors	les barons	les nonains		les enfanz	les prevoires	les sieurs	les contes

Class I is derived from the Latin first declension. Class Ia mostly comes from Latin feminine nouns in the third declension. Class II is derived from the Latin second declension. Class IIa generally stems from second-declension nouns ending in -er and from third-declension masculine nouns; in both cases, the Latin nominative singular did not end in -s, which is preserved in Old French.

The classes show various analogical developments: Class I nominative plural -es from the accusative instead of -∅ (-e after a consonant cluster) in Class I nominative plural (Lat -ae, although there is evidence to suggest this analogy had already occurred in VL), li pere instead of *li peres (Lat illi patres) in Class IIa nominative plural, modelled on Class II, etc.

Class III nouns show a separate stem in the nominative singular that does not occur in any of the other forms:

• IIIa nouns are agent nouns which ended in -ātor, -ātōrem in Latin and preserve the stress shift.
• IIIb nouns also had a stress shift, from -ō to -ōnem (although several IIIb nouns actually continue Frankish weak nouns with a similar inflection: Frankish *barō ~ *baran becomes OF ber ~ baron).
• IIIc nouns are an Old French creation and have no clear Latin antecedent.
• IIId nouns represent various other third-declension Latin nouns with stress shift or a change of consonant (soror, sorōrem; īnfāns, īnfāntem; presbyter, presbyterem; seiior, seiiōrem; comes, comitem).

Regular feminine forms of masculine nouns are formed by adding an -e to the masculine stem (unless the masculine stem already ends in -e). For example, bergier (shepherd) becomes bergiere (ModF berger and bergère).

Adjectives

Adjectives agree in terms of number, gender and case with the noun that they are qualifying. Thus, a feminine plural noun in the nominative case requires any qualifying adjectives to be feminine, plural and nominative. For example, in femes riches, riche has to be in the feminine plural form.

Adjectives can be divided into three declensional classes:^[35]

• Class I corresponding roughly to Latin 1st- and 2nd-declension adjectives
• Class II corresponding roughly to Latin 3rd-declension adjectives
• Class III containing primarily the descendants of Latin synthetic comparative forms in -ior, -iōrem.

Class I adjectives have a feminine singular form (nominative and oblique) ending in -e. They can be further subdivided into two subclasses, based on the masculine nominative singular form. Class Ia adjectives have a masculine nominative singular ending in -s:

bon "good" (< Lat bonus, > ModF bon)

	Masculine		Feminine		Neuter
	Singular	Plural	Singular	Plural	Singular
Nominative	bons	bon	bone	bones	bon
Oblique	bon	bons			—

For Class Ib adjectives, the masculine nominative singular ends in -e, like the feminine. There are descendants of Latin second- and third-declension adjectives ending in -er in the nominative singular:

aspre "harsh" (< Lat asper, > ModF âpre)

	Masculine		Feminine		Neuter
	Singular	Plural	Singular	Plural	Singular
Nominative	aspre	aspre	aspre	aspres	aspre
Oblique		aspres			—

For Class II adjectives, the feminine singular is not marked by the ending -e:

granz "big, great" (< Lat grandis, > ModF grand)

	Masculine		Feminine		Neuter
	Singular	Plural	Singular	Plural	Singular
Nominative	granz	grant	granz/grant	granz	grant
Oblique	grant	granz	grant		—

An important subgroup of Class II adjectives is the present participial forms in -ant.

Class III adjectives have a stem alternation, resulting from stress shift in the Latin third declension and a distinct neuter form:

mieudre "better" (< Lat melior, > ModF meilleur)

	Masculine		Feminine		Neuter
	Singular	Plural	Singular	Plural	Singular
Nominative	mieudre(s)	meillor	mieudre	meillors	mieuz
Oblique	meillor	meillors	meillor		—

In later Old French, Classes II and III tended to be moved across to Class I, which was complete by Middle French. Modern French thus has only a single adjective declension, unlike most other Romance languages, which have two or more.

Verbs

Verbs in Old French show the same extreme phonological deformations as other Old French words; however, morphologically, Old French verbs are extremely conservative in preserving intact most of the Latin alternations and irregularities that had been inherited in Proto-Romance. Old French has much less analogical reformation than Modern French has and significantly less than the oldest stages of other languages (such as Old Spanish) despite the fact that the various phonological developments in Gallo-Romance and Proto-French led to complex alternations in the majority of commonly-used verbs.

For example, the OF verb laver "to wash" (Lat lavāre) is conjugated je lef, tu leves, il leve in the present indicative and je lef, tu les, il let in the present subjunctive, in both cases regular phonological developments from Latin indicative lavō, lavās, lavat and subjunctive lavem, lavēs, lavet. The following paradigm is typical in showing the phonologically regular but morphologically irregular alternations of most paradigms:

• The alternation je lef ~ tu leves is a regular result of the final devoicing triggered by loss of final /o/ but not /a/.
• The alternation laver ~ tu leves is a regular result of the diphthongization of a stressed open syllable /a/ into /ae/ > /æ/ > /e/.
• The alternation je lef ~ tu les ~ il let in the subjunctive is a regular result of the simplification of the final clusters /fs/ and /ft/, resulting from loss of /e/ in final syllables.

Modern French, on the other hand, has je lave, tu laves, il lave in both indicative and subjunctive, reflecting significant analogical developments: analogical borrowing of unstressed vowel /a/, analogical -e in the first singular (from verbs like j'entre, with a regular -e ) and wholesale replacement of the subjunctive with forms modelled on -ir/-oir/-re verbs. All serve to eliminate the various alternations in the OF verb paradigm. Even modern "irregular" verbs are not immune from analogy: For example, OF je vif, tu vis, il vit (vivre "to live") has yielded to modern je vis, tu vis, il vit, eliminating the unpredictable -f in the first-person singular.

The simple past also shows extensive analogical reformation and simplification in Modern French, as compared with Old French.

The Latin pluperfect was preserved in very early Old French as a past tense with a value similar to a preterite or imperfect. For example, the Sequence of Saint Eulalia (878 AD) has past-tense forms such as avret (< Lat habuerat), voldret (< Lat voluerat), alternating with past-tense forms from the Latin perfect (continued as the modern "simple past"). Old Occitan also preserved this tense, with a conditional value; Spanish still preserves this tense (the -ra imperfect subjunctive), as does Portuguese (in its original value as a pluperfect indicative).

Verb alternations

In Latin, stress was determined automatically by the number of syllables in a word and the weight (length) of the syllables. That resulted in certain automatic stress shifts between related forms in a paradigm, depending on the nature of the suffixes added. For example, in pensō "I think", the first syllable was stressed, but in pensāmus "we think", the second syllable was stressed. In many Romance languages, vowels diphthongized in stressed syllables under certain circumstances but not in unstressed syllables, resulting in alternations in verb paradigms: Spanish pienso "I think" vs. pensamos "we think" (pensar "to think"), or cuento "I tell" vs. contamos "we tell" (contar "to tell").

In the development of French, at least five vowels diphthongized in stressed, open syllables. Combined with other stress-dependent developments, that yielded 15 or so types of alternations in so-called strong verbs in Old French. For example, /a/ diphthongized to /ai/ before nasal stops in stressed, open syllables but not in unstressed syllables, yielding aim "I love" (Lat amō) but amons "we love" (Lat amāmus).

The different types are as follows:

Vowel alternations in Old French verbs

Vowel alternation		Environment	Example (-er conjugation)				Example (other conjugation)
Stressed	Unstressed		Latin etymon	3rd singular pres. ind.	Infinitive	meaning	Latin etymon	3rd singular pres. ind.	Infinitive / Other form	meaning
/e/	/a/	free /a/	lavāre	leve	laver	"to wash"	parere > *parīre	pert	parir	"to give birth"
/ãj̃/	/ã/	free /a/ + nasal	amāre	aime	amer	"to love"	manēre	maint	maneir, manoir	"to remain"
/je/	/e/	palatal + free /a/	*accapāre	achieve	achever	"to achieve"
/i/	/e/	palatal + /a/ + palatal	*concacāre	conchie	concheer	"to expel"	iacēre	gist	gesir	"to lie (down)"
/a/	/e/	palatal + blocked /a/	*accapitāre	achate	acheter	"to buy"	cadere > *cadēre	chiet	cheoir	"to fall"
/a/	/e/	intertonic /a/ + palatal?	*tripaliāre	travaille	traveillier	"to torment, make suffer"
/je/	/e/	free /ɛ/	levāre	lieve	lever	"to raise"	sedēre	siet	seeir, seoir	"to sit; suit, be fitting"
/jẽ/	/ẽ/	free /ɛ/ + nasal					tremere > *cremere	crient	creindre (var. cremir, -oir)	"to fear"
/i/	/ej/	/ɛ/ + palatal	pretiāre	prise	preiser	"to value"	exīre	ist	eissir	"to exit, go out"
/ɛ/	/e/	intertonic /ɛ, e/ + double cons.	appellāre	apele	apeler	"to call"
/oj/	/e/	free /e/	adhaerāre > *adēsāre	adoise	adeser	"to touch"
/ẽj̃/	/ẽ/	free /e/ + nasal	mināre	meine	mener	"to lead"
/i/	/e/	palatal + free /e/
/oj/	/i/	intertonic /e/ + palatal	-	charroie	charrier	"to cart around"
/we/	/u/	free /ɔ/	*tropāre	trueve	truver	"to invent, discover"	morī > *morīre	muert	mourir	"to die"
/uj/	/oj/	/ɔ/ + palatal	*appodiāre	apuie	apoiier	"to lean"
/ew/	/u/	free /o/	dēmōrārī	demeure	demo(u)rer	"to stay"	cōnsuere > *cōsere	queust	co(u)sdre	"to sew"
/u/	/e/	intertonic blocked /o/	*corruptiāre	courouce	courecier	"to get angry"
/ũ/	/ã/	intertonic blocked /o/ + nasal	calumniārī	chalonge	chalengier	"to challenge"

In Modern French, the verbs in the -er class have been systematically levelled. Generally, the "weak" (unstressed) form predominates, but there are some exceptions (such as modern aimer/nous aimons). The only remaining alternations are in verbs like acheter/j'achète and jeter/je jette, with unstressed /ə/ alternating with stressed /ɛ/ and in (largely-learned) verbs like adhérer/j'adhère, with unstressed /e/ alternating with stressed /ɛ/. Many of the non-er verbs have become obsolete, and many of the remaining verbs have been levelled; however, a few alternations remain in what are now known as irregular verbs, such as je tiens, nous tenons; je dois, nous devons and je meurs, nous mourons.

Some verbs had a more irregular alternation between different-length stems, with a longer, stressed stem alternating with a shorter, unstressed stem. That was a regular development stemming from the loss of unstressed intertonic vowels, which remained when they were stressed:

• j'aiu/aidier "help" < adiūtō, adiūtāre
• j'araison/araisnier "speak to" < adratiōnō, adratiōnāre
• je deraison/deraisnier "argue" < dēratiōnō, dēratiōnāre
• je desjun/disner "dine" < disiēiūnō, disiēiūnāre
• je manju/mangier "eat" < mandūcō, mandūcāre
• je parol/parler "speak" < *paraulō, *paraulāre < parabolō, parabolāre

The alternation of je desjun, disner is particularly complicated; it appears that:

		inf		1sg.ind.pres
Latin		disiēiūnāre	/disjeːjuːˈnaːre/	disiēiūnō	/disjeːˈjuːnoː/
Western Romance	Triphthong reduction	disīūnāre	/disiːuːˈnaːre/	disīūnō	/disiːˈuːnoː/
	Loss of phonemic length	disjunare	/disjuˈnare/	disjuno	/disˈjuno/
	Syncopation	disinare	/disiˈnaːre/	–
	Change in quality and metaphony	disinare	/disiˈnarɛ/	desjuno	/desˈjuno/
Gallo-Romance	Lenition	dizinare	/diziˈnarɛ/	–
	Further syncopation	diznare	/dizˈnarɛ/	–
Old French	Further syncopation	disnar	/dizˈnar/	desjun	/desˈjun/
	Diphthongization	disner	/disˈnɛr/	–
	Fortition	–		desjun	/desˈdʒun/
	Devoicing	disner	/disˈnɛr/	–
	Allophonic nasalization	–		desjun	/desˈdʒũn/

Both stems have become full verbs in Modern French: déjeuner "to have lunch" and dîner "to dine". Furthermore, déjeuner does not derive directly from je desjun (< *disi(ēi)ūnō, with total loss of unstressed -ēi-). Instead, it comes from OF desjeüner, based on the alternative form je desjeün (< *disiē(i)ūnō, with loss of only -i-, likely influenced by jeûner "to fast" < OF jeüner < je jeün /d͡ʒe.ˈyn/ "I fast" < iē(i)ūnō: iē- is an initial rather than intertonic so the vowel -ē- does not disappear).

Example of regular -er verb: durer (to last)

	Indicative				Subjunctive		Conditional	Imperative
	Present	Simple past	Imperfect	Future	Present	Imperfect	Present	Present
je	dur	durai	duroie	durerai	dur	durasse	dureroie	—
tu	dures	duras	durois	dureras	durs	durasses	durerois	dure
il	dure	dura	duroit	durera	durt	durast	dureroit	—
nos	durons	durames	duriiens/-ïons	durerons	durons	durissons/-issiens	dureriions/-ïons	durons
vos	durez	durastes	duriiez	dureroiz/-ez	durez	durissoiz/-issez/-issiez	dureriiez/-ïez	durez
ils	durent	durerent	duroient	dureront	durent	durassent	dureroient	—

Non-finite forms:

• Infinitive: durer
• Present participle: durant
• Past Participle: duré

Auxiliary verb: avoir

Example of regular -ir verb: fenir (to end)

	Indicative				Subjunctive		Conditional	Imperative
	Present	Simple past	Imperfect	Future	Present	Imperfect	Present	Present
je	fenis	feni	fenissoie	fenirai	fenisse	fenisse	feniroie	—
tu	fenis	fenis	fenissoies	feniras	fenisses	fenisses	fenirois	fenis
il	fenist	feni(t)	fenissoit	fenira	fenisse(t)	fenist	feniroit	—
nos	fenissons	fenimes	fenissiiens	fenirons	fenissons	fenissons/-iens	feniriiens	fenissons
vos	fenissez	fenistes	fenissiiez	feniroiz/-ez	fenissez	fenissoiz/-ez/-iez	feniriiez	fenissez
ils	fenissent	fenirent	fenissoient	feniront	fenissent	fenissent	feniroient	—

Non-finite forms:

• Infinitive: fenir
• Present participle: fenissant
• Past participle: feni(t)

Auxiliary verb: avoir

Example of regular -re verb: corre (to run)

	Indicative				Subjunctive		Conditional	Imperative
	Present	Simple past	Imperfect	Future	Present	Imperfect	Present	Present
je	cor	corui	coroie	corrai	core	corusse	corroie	—
tu	cors	corus	coroies	corras	cores	corusses	corroies	cor
il	cort	coru(t)	coroit	corra	core(t)	corust	corroit	—
nos	corons	corumes	coriiens	corrons	corons	corussons/-iens	corriiens	corons
vos	corez	corustes	coriiez	corroiz/-ez	corez	corussoiz/-ez/-iez	corriiez	corez
ils	corent	corurent	coroient	corront	corent	corussent	corroient	—

Non-finite forms:

• Infinitive: corre
• Present participle: corant
• Past participle: coru(t)

Auxiliary verb: estre

Examples of auxiliary verbs

avoir (to have)

	Indicative				Subjunctive		Conditional	Imperative
	Present	Simple past	Imperfect	Future	Present	Imperfect	Present	Present
je	ai	eüi, oi	avoie	aurai	ai	eüsse	auroie	—
tu	ais (later as)	eüs	avois	auras	ais	eüsses	aurois	ave
il	ai (later a)	eü(t), ot	avoit	aura	ai	eüst	auroit	—
nos	avons	eümes	aviiens/-ïons	aurons	aions	eüssons/-issiens	auravons/-ïons	avons
vos	avez	eüstes	aviiez	auroiz/-ez	aiez	eüssoiz/-issez/-issiez	auravez/-ïez	avez
ils	ont	eürent	avoient	auront	ont	eüssent	auroient	—

Non-finite forms:

• Infinitive: avoir (earlier aveir)

• Present participle: aiant
• Past participle: eü(t)

Auxiliary verb: avoir

estre (to be)

	Indicative				Subjunctive		Conditional	Imperative
	Present	Simple past	Imperfect	Future	Present	Imperfect	Present	Present
je	suis	fui	(i)ere esteie > estoie	(i)er serai estrai	seie > soie	fusse	sereie > seroie estreie > estroie	—
tu	(i)es	fus	(i)eres esteies > estoies	(i)ers seras estras	seies > soies	fusses	sereies > seroies estreies > estroies	seies > soies
il	est	fu(t)	(i)ere(t), (i)ert esteit > estoit	(i)ert sera(t) estra(t)	seit > soit	fust	sereit > seroit estreit > estroit	—
nos	somes, esmes	fumes	eriiens, erions estiiens, estions	(i)ermes serons estrons	seiiens, seions > soiiens, soions	fussons/-iens	seriiens, serions estriiens, estrions	seiiens > soiiens, seions > soions
vos	estes	fustes	eriiez estiiez	— sere(i)z estre(i)z	seiiez > soiiez	fusseiz/-ez/-iez	seriiez estriiez	seiiez > soiiez
ils	sont	furent	(i)erent esteient > estoient	(i)erent seront estront	seient > soient	fussent	sereient > seroient estreient > estroient	—

Non-finite forms:

• Infinitive: estre
• Present participle: estant
• Past participle: esté(t)

Auxiliary verb: avoir

Other parts of speech

Adverbs, prepositions, conjunctions and interjections are generally invariable. Pronouns are usually declinable.

See also

• Influence of French on English
• Bartsch's law
• Anglo-Norman literature
• History of French
• History of the English language
• Languages of France

Notes

References

Sources

• Ayres-Bennett, Wendy (1995). A History of the French Language through Texts. London/New York: Routledge.
• Banniard, Michel (1997). Du latin aux langues romanes. Paris: Nathan.
• de la Chaussée, François (1977). Initiation à la morphologie historique de l'ancien français. Paris: Klincksieck. ISBN 978-2-252-01922-1.
• Cole, William (2005). First and Otherwise Notable Editions of Old French Texts Printed from 1742 to 1874: A Bibliographical Catalogue of My Collection. Sitges: Cole & Contreras.
• Delamarre, X.; P.-Y. Lambert (2003). Dictionnaire de la langue gauloise : Une approche linguistique du vieux-celtique continental (2nd ed.). Paris: Errance. ISBN 978-2-87772-237-7.
• Einhorn, E. (1974). Old French: A Concise Handbook. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20343-2.
• Grandgent, Charles Hall. 1907. An introduction to Vulgar Latin. Boston: D.C. Heath & Co.
• Hall, Robert Anderson. 1946. Old French phonemes and orthography. Studies in Philology 43. 575–585.
• Kibler, William (1984). An Introduction to Old French. New York: Modern Language Association of America.
• Kinoshita, Sharon (2006). Medieval Boundaries: Rethinking Difference in Old French Literature. University of Pennsylvania Press.
• Laborderie, Noëlle. 2009. Précis de Phonétique Historique. Paris: Armand Colin.
• Lanly, André (2002). Morphologie historique des verbes français. Paris: Champion. ISBN 978-2-7453-0822-1.
• Lodge, R. Anthony (1993). French: From Dialect to Standard. London/New York: Routledge.
• Moignet, Gérard (1988). Grammaire de l'ancien français (2nd ed.). Paris: Klincksieck. ISBN 9782252015094.
• Pope, Mildred K. (1934). From Latin to Modern French with Especial Consideration of Anglo-Norman Phonology and Morphology. Manchester: Manchester University Press.
• Rickard, Peter. 1989. A history of the French language. London: Unwin Hyman.
• Zink, Gaston (1999). Phonétique historique du français (6th ed.). Paris: PUF. ISBN 978-2-13-046471-6.
• Zink, Gaston (1992). Morphologie du français médiéval (2nd ed.). Paris: PUF. ISBN 978-2-13-044766-5.
• Milis, L (1978). La frontière linguistique dans le comté de Guînes: un problème historique et méthodologique, in: Actes du 101e Congrès nationale des sociétés savantes. Section d'histoire moderne et contemporaine (pages 249-262). Paris.

External links

• An Introduction to Old French François Frédéric Roget (1887)
• Old French Online by Brigitte L.M. Bauer and Jonathan Slocum, free online lessons at the Linguistics Research Center at the University of Texas at Austin
• DÉCT- (Electronic Dictionary of Chretien de Troyes) : complete lexicon and transcriptions of the five romances of this Old French author. University of Ottawa - CNRS.
• Du Bellay, Joachim (1549). La Défense, et illustration de la langue française. Paris: Arnoul L'Angelier.