درخشش (کانی شناسی)

درخشش ( انگلیسی بریتانیایی ) یا درخشش ( انگلیسی آمریکایی ؛ تفاوت‌های املایی را ببینید ) روشی است که نور با سطح کریستال ، سنگ یا کانی برهم‌کنش می‌کند. ریشه این کلمه به لاتین lux به معنای "نور" برمی گردد و به طور کلی به درخشندگی، براق یا درخشندگی دلالت دارد.

مجموعه ای از اصطلاحات برای توصیف درخشندگی استفاده می شود، مانند خاکی ، فلزی ، چرب و ابریشمی . به طور مشابه، اصطلاح شیشه‌ای (برگرفته از لاتین شیشه ، vitrum ) به درخشندگی شیشه‌ای اشاره دارد. فهرستی از این اصطلاحات در زیر آورده شده است.

درخشش در یک پیوستار گسترده متفاوت است، و بنابراین هیچ مرز سفت و سختی بین انواع مختلف درخشش وجود ندارد. (به همین دلیل، منابع مختلف اغلب می توانند یک کانی مشابه را به طور متفاوت توصیف کنند. این ابهام به دلیل توانایی درخشش برای تغییر گسترده در یک گونه معدنی خاص پیچیده تر می شود.) این اصطلاحات اغلب برای توصیف انواع متوسط ​​درخشش ترکیب می شوند (به عنوان مثال، " جلای زجاجیه چرب).

برخی کانی‌ها پدیده‌های نوری غیرمعمولی از خود نشان می‌دهند، مانند ستاره‌شناسی (نمایش ناحیه درخشان ستاره‌ای شکل) یا چاتویانسی (نمایش نوارهای نورانی، که به نظر می‌رسد با چرخش نمونه حرکت می‌کنند). فهرستی از چنین پدیده هایی در زیر آورده شده است.

اصطلاحات رایج

درخشش آدامانتین

کانی‌های آدامانتین دارای درخشندگی فوق‌العاده‌ای هستند که به ویژه در الماس دیده می‌شود . ^[1] چنین کانی هایی شفاف یا نیمه شفاف هستند و ضریب شکست بالایی دارند (9/1 یا بیشتر). ^[2] مواد معدنی با درخشش واقعی آدامانتین غیر معمول هستند، با نمونه هایی از جمله سروسیت ، زیرکون ، و زیرکونیای مکعبی . ^[2]

مواد معدنی با درجه درخشندگی کمتر (اما هنوز نسبتاً زیاد) به عنوان سوبادامانتین شناخته می شوند که برخی از نمونه ها گارنت و کوراندوم هستند. ^[1]

درخشش کسل کننده

کانی‌های کسل‌کننده (یا خاکی ) به دلیل دانه‌بندی‌های درشتی که نور را در همه جهات پراکنده می‌کنند، درخشندگی کمی از خود نشان می‌دهند . یک مثال کائولینیت است . ^[3] گاهی اوقات بین کانی‌های کسل‌کننده و کانی‌های خاکی تمایز قائل می‌شود، ^[4] که دومی درشت‌تر است و حتی درخشندگی کمتری دارد.

درخشش چرب

مواد معدنی چرب شبیه چربی یا گریس هستند. درخشش چرب اغلب در مواد معدنی حاوی مقدار زیادی از اجزای میکروسکوپی، با نمونه هایی از جمله اوپال و کوردیریت ، یشم دیده می شود. ^[2] بسیاری از مواد معدنی با درخشش چرب نیز در لمس احساس چربی می کنند. ^[5]

درخشش فلزی

کانی های فلزی (یا درخشان ) درخشندگی فلز صیقلی دارند و با سطوح ایده آل به عنوان یک سطح بازتابنده عمل می کنند. به عنوان مثال می توان به گالن ، ^[6] پیریت ^[7] و مگنتیت اشاره کرد. ^[8]

درخشش مرواریدی

کانی های مرواریدی از ورقه های شفاف همسطح نازک تشکیل شده اند. نور منعکس شده از این لایه ها به آنها درخششی شبیه مروارید می دهد. ^[9] چنین کانی‌هایی دارای شکاف کامل هستند ، نمونه‌هایی از جمله مسکویت و استیل‌بایت . ^[2]

درخشش صمغی

کانی های صمغی ظاهری مانند رزین ، آدامس یا پلاستیک (با سطح صاف) دارند. یک مثال اصلی کهربا است که نوعی رزین فسیل شده است. ^[10]

درخشش ابریشمی

کانی های ابریشمی دارای آرایش موازی از الیاف بسیار ظریف هستند، ^[2] که به آنها درخششی شبیه ابریشم می دهد. به عنوان مثال می توان به آزبست ، یولکسیت و انواع گچ اسپار ساتن اشاره کرد. درخشش فیبری مشابه است، اما بافت درشت تری دارد.

درخشش زیر فلزی

کانی های زیر فلزی درخشندگی مشابه فلز دارند، اما کدرتر و کمتر بازتابنده هستند. درخشش زیر فلزی اغلب در کانی‌های تقریباً مات با ضریب شکست بسیار بالا، مانند اسفالریت ، ^{سینابار} ، آنتراسیت و کوپریت وجود دارد.

درخشندگی زجاجیه

مواد معدنی زجاجیه دارای درخشندگی شیشه هستند. (این اصطلاح از لاتین شیشه، vitrum مشتق شده است.) این نوع درخشندگی یکی از رایج ترین مواردی است که دیده می شود، ^[9] و در کانی های شفاف یا نیمه شفاف با ضریب شکست نسبتاً کم رخ می دهد. ^[2] نمونه‌های رایج عبارتند از کلسیت ، کوارتز ، توپاز ، بریل ، تورمالین و فلوریت و غیره.

درخشش مومی

کانی های مومی مانند درخشندگی موم دارند. به عنوان مثال می توان یشم ^[11] و کلسدونی را نام برد. ^[12]

پدیده های نوری

ستاره شناسی

ستاره شناسی نمایش ناحیه درخشان ستاره ای شکل است. در برخی از یاقوت‌های کبود واثر ناخالصی روتیل ایجاد می‌شود . ^{[12] [13]} همچنین می تواند در گارنت ، دیوپساید و اسپینل رخ دهد .

ماجراجویی

Aventurescence (یا aventurization ) یک اثر بازتابی مانند زرق و برق است. از پلاکت‌های معدنی کوچک و ترجیحاً جهت‌دار درون ماده ناشی می‌شود. این پلاکت ها به قدری زیاد هستند که بر رنگ بدن ماده نیز تأثیر می گذارند. در کوارتز آونتورین ، فوشیت حاوی کرومیک سنگ سبز و اکسیدهای مختلف آهن برای سنگ قرمز ایجاد می کند. ^[12]

چاتویانسی

کانی های Chatoyant نوارهای درخشانی را نشان می دهند که به نظر می رسد با چرخش نمونه حرکت می کنند. چنین کانی‌هایی از الیاف موازی (یا حاوی حفره‌ها یا آخال‌های فیبری) تشکیل شده‌اند که نور را در جهتی عمود بر جهت خود منعکس می‌کنند و در نتیجه نوارهای باریکی از نور را تشکیل می‌دهند. معروف ترین نمونه ها چشم ببر و سیموفان هستند ، اما این اثر ممکن است در مواد معدنی دیگری مانند آکوامارین ، سنگ ماه و تورمالین نیز رخ دهد .

تغییر رنگ

تغییر رنگ بیشتر در الکساندریت، انواع سنگ های قیمتی کریزوبریل یافت می شود. سایر جواهرات نیز در انواع تغییر رنگ یافت می شوند، از جمله (اما نه محدود به) یاقوت کبود ، گارنت ، اسپینل . الکساندریت تغییر رنگ وابسته به نور را همراه با پلوکرویسم قوی نشان می دهد. این جواهر از جایگزینی در مقیاس کوچک آلومینیوم با اکسید کروم حاصل می شود که مسئول تغییر رنگ سبز به قرمز مشخصه اسکندریت است. الکساندریت از کوه های اورالدر روسیه در نور روز سبز و با نور رشته ای قرمز است. انواع دیگر اسکندریت ممکن است در نور روز مایل به زرد یا صورتی و در اثر نور رشته ای قرمز کلمبین یا تمشک باشد. تغییر رنگ بهینه یا "ایده‌آل" سبز زمردی ریز تا قرمز مایل به ارغوانی است، اما این نادر است.

رنگین کمانی

رنگین کمانی "بازی" یا "آتش" نور رنگین کمان است که توسط ساختارها یا لایه های منظم بسیار نازک در زیر سطح یک سنگ قیمتی ایجاد می شود. این لایه‌ها مانند یک لایه نازک روغن روی آب، با پرتوهای نور منعکس شده تداخل می‌کنند و برخی رنگ‌ها را تقویت می‌کنند و برخی دیگر را خنثی می‌کنند. رنگین کمانی در بهترین حالت خود در عقیق گرانبها دیده می شود . ^[14]

شیلر

شیلر (آلمانی، به معنای واقعی کلمه "درخشش")، رنگین کمانی فلزی است که از زیر سطح یک سنگ منشأ می گیرد و زمانی رخ می دهد که نور بین لایه های مواد معدنی منعکس شود. این در سنگ ماه و لابرادوریت دیده می شود و شباهت زیادی به آدولارسنس و ماجراجویی دارد. ^[15]

منابع