قلیایی

در شیمی ، یک قلیایی ( / ˈ æ l k ə l aɪ / ؛ از کلمه عربی al-qāly ، القلوي ) یک نمک پایه و یونی یک فلز قلیایی یا یک فلز قلیایی خاکی است . قلیایی را می توان به عنوان پایه ای که در آب حل می شود نیز تعریف کرد . محلول یک پایه محلول دارای pH بیشتر از 7.0 است. صفت قلیایی ، و کمتر قلیایی ، معمولاً در انگلیسی به عنوان مترادف برای پایه، به ویژه برای پایه های محلول در آب استفاده می شود . این استفاده گسترده از این اصطلاح احتمالاً به این دلیل به وجود آمده است که قلیاها اولین پایه هایی بودند که از تعریف آرنیوس از پایه پیروی می کردند و هنوز هم جزو رایج ترین پایه ها هستند.

کلمه قلیایی از عربی al qalīy (یا قلیایی ) گرفته شده است ، ^[1] به معنی " خاکستر تکلیس شده " (به کلسیناسیون مراجعه کنید )، که به منبع اصلی مواد قلیایی اشاره دارد. یک عصاره آبی از خاکستر گیاه سوخته، به نام پتاس و بیشتر از کربنات پتاسیم تشکیل شده است . پس از حرارت دادن این ماده با هیدروکسید کلسیم ( آهک خاموش )، ماده ای بسیار قوی تری به نام پتاس سوزاننده ( هیدروکسید پتاسیم ) تولید شد. پتاس سوز آور به طور سنتی همراه با چربی های حیوانی برای تولید صابون های نرم استفاده می شد ، یکی از فرآیندهای سوزاننده که صابون ها را از چربی ها در فرآیند صابونی سازی تولید می کرد ، که از دوران باستان شناخته شده بود. پتاس گیاهی نام عنصر پتاسیم را که برای اولین بار از پتاس سوزاننده گرفته شد، وام داد و همچنین به پتاسیم نماد شیمیایی K (از نام آلمانی Kalium ) را داد که در نهایت از al k ali گرفته شد.

قلیایی ها همگی بازهای آرنیوس هستند که وقتی در آب حل می شوند یون های هیدروکسید (OH- ⁾ را تشکیل می دهند . خواص معمول محلول های آبی قلیایی عبارتند از:

• محلول های با غلظت متوسط ​​(بیش از 10-3 ^M ) دارای pH 10 یا بیشتر هستند. این بدان معنی است که آنها فنل فتالئین را از بی رنگ به صورتی تبدیل می کنند.
• محلول های غلیظ سوز آور هستند (باعث سوختگی شیمیایی می شوند ).
• محلول های قلیایی به دلیل صابونی شدن مواد چرب روی سطح پوست، لغزنده یا صابونی هستند .
• قلیاها معمولاً محلول در آب هستند ، اگرچه برخی مانند کربنات باریم فقط در هنگام واکنش با یک محلول آبی اسیدی محلول هستند.

اصطلاحات "پایه" و "قلیا" اغلب به جای یکدیگر استفاده می شوند، به ویژه در خارج از زمینه شیمی و مهندسی شیمی .

برای مفهوم قلیایی تعاریف مختلف و مشخص تری وجود دارد. قلیاها معمولاً به عنوان زیر مجموعه ای از پایه ها تعریف می شوند. یکی از دو زیر مجموعه معمولا انتخاب می شود.

• نمک پایه یک فلز قلیایی یا فلز قلیایی خاکی ^[2] (این شامل Mg(OH) ₂ ( هیدروکسید منیزیم ) است اما NH ₃ ( آمونیاک ) را استثنا نمی کند).
• هر پایه ای که در آب محلول باشد و یون هیدروکسید ^{[3] [4]} یا محلول یک باز در آب تشکیل دهد. ^[5] (این شامل Mg(OH) ₂ و NH ₃ می شود که NH ₄ OH را تشکیل می دهد .)

به دومین زیرمجموعه پایه ها « پایه آرنیوس » نیز می گویند.

نمک های قلیایی هیدروکسیدهای محلول فلزات قلیایی و فلزات قلیایی خاکی هستند که نمونه های رایج آن عبارتند از:

• هیدروکسید سدیم (NaOH) - اغلب به نام سود سوزآور
• هیدروکسید پتاسیم (KOH) - معمولاً "پتاس سوز آور" نامیده می شود
• لیوان - اصطلاح عمومی برای هر یک از دو نمک قبلی یا مخلوط آنها
• هیدروکسید کلسیم (Ca(OH) ₂ ) - محلول اشباع شده به نام " آب آهک "
• هیدروکسید منیزیم (Mg(OH) ₂ ) - یک قلیایی غیر معمول است زیرا حلالیت کمی در آب دارد (اگرچه قسمت محلول به دلیل تفکیک کامل یون‌های آن یک پایه قوی در نظر گرفته می‌شود)

خاک هایی با pH بالاتر از 7.3 معمولاً قلیایی تعریف می شوند. این خاک ها به دلیل وجود نمک های قلیایی می توانند به طور طبیعی ایجاد شوند. اگرچه بسیاری از گیاهان خاک کمی پایه را ترجیح می دهند (از جمله سبزیجات مانند کلم و علوفه مانند علف گاومیش )، بیشتر گیاهان خاک اسیدی ملایم (با pH بین 6.0 تا 6.8) را ترجیح می دهند و خاک های قلیایی می توانند مشکلاتی ایجاد کنند. ^[1]

در دریاچه‌های قلیایی (که به آن دریاچه‌های سودا نیز می‌گویند )، تبخیر نمک‌های کربناته طبیعی را متمرکز می‌کند و باعث ایجاد دریاچه قلیایی و اغلب شور می‌شود.

نمونه هایی از دریاچه های قلیایی:

• دریاچه قلیایی ، شهرستان لیک، اورگان
• دریاچه بالدوین ، شهرستان سن برناردینو، کالیفرنیا
• دریاچه خرس ^[6] در مرز یوتا-آیداهو
• دریاچه ماگادی در کنیا
• دریاچه تورکانا در کنیا
• دریاچه مونو ، نزدیک دره اونز در کالیفرنیا
• دریاچه ردبری ، ساسکاچوان
• سامر لیک ، شهرستان لیک، اورگان
• دریاچه ترمپینگ ، ساسکاچوان

ویکی نقل قول‌هایی مربوط به قلیایی است .

• تولید قلیایی
• فلزات قلیایی
• فلزات قلیایی خاکی
• سری ماگمای قلیایی
• پایه (شیمی)